stat4u

wtorek, 21 lipca 2015

UKŁAD POKARMOWY i TRAWIENIE (anatomia dla poczatkujących)



 18+
"Filmik przedstawiony w tym materiale 'Anatomia dla początkujących' przeznaczony jest dla ludzi o naprawdę mocnych nerwach.
Jego gospodarzem jest Dr Gunther von Hagens, niemiecki lekarz, patomorfolog i anatom, wynalazca
plastynacji - lepiej znany jako Doktor Śmierć.Dr Gunther von Hagens to twórca Plastinarium
- ośrodka preparacji zwłok metodą plastynacji, znajdującego się w niemieckim mieście Guben. Program nagrano w Instytucie Plastynacji w Heidelbergu  w Niemczech w obecności dawców ciał i studentów. Wszystkie wykorzystane ciała były przekazane  przez ich właścicieli na cele naukowe."




Układ pokarmowy to układ narządów służący do pobierania, trawienia i wchłaniania pokarmu oraz usuwania niestrawionych resztek. Przekształca spożywany pokarm w energię i składniki odżywcze , których organizm potrzebuje do spełnienia różnych funkcji życiowych.
Układ pokarmowy składa się z :
-jamy ustnej
-gardła
-przełyku
-żołądka
-jelita cienkiego (dwunastnica, jelito czcze, jelito kręte)
-jelito grube (jelito ślepe- kątnica, okrężnica, odbytnica)
-duże gruczoły trawienne ściśle związane z trawieniem pokarmowym ( wątroba, trzustka)

JAMA USTNA
  dzieli się na przedsionek między łukami zębowymi, a wargami i policzkami oraz jamę ustną właściwą.
Wyróżniamy w niej: łuki zębowe, podniebienie twarde (kostne), podniebienie miękkie, dno jamy ustnej, cieśń gardzieli (na górze łuki podniebienne, języczek, na dole migdałki)
-zęby tworzą dwa łuki:  szczękowy i żuchwowy
Człowiek ma 2 pokolenia zębowe: mleczne (20) i stałe (32)
Zęby człowieka służą do rozdrabniania pożywienia. Ząb składa się z korony, szyjki i korzenia (lub korzeni). Wewnątrz znajduje się komora wypełniona miazgą zęba, w której leżą naczynia i nerwy. Zęby buduje zębina. U człowieka wyróżnia się rodzaje zębów: siekacze, kły, zęby przedtrzonowe i zęby trzonowe.
Rosną w zębodołach pokrytych błoną śluzową - dziąsłem.

- język to wał mięśniowy pokryty śluzówką. Składa się z (od przodu) końca, trzonu i nasady.
Na języku znajdują się kubki smakowe odpowiedzialne za narząd smaku (zmysł)
Język uczestniczy w połykaniu pokarmu , żuciu oraz jest narządem mowy.

- ślinianki : wyróżniamy parzyste i nieparzyste, znajdują się pod językiem, pod żuchwą, na języku, podniebieniu, na policzkach i w okolicy warg. Wydzielają 1,5 litra śliny na dobę.
Ślina zmiękcza kęsy jedzenia, rozpuszcza składniki przechodząc do roztworów, pokrywa kęsy śluzem i zlepia co ułatwia połykanie, wstępnie trawi cukry (amylaza) hamuje wzrost bakterii.
Wydzielanie śliny jest zależne od układu nerwowego autonomicznego.
W skład śliny wchodzą:
woda, sole mineralne, mucyna (daje poślizg) amylaza (trawi cukry), częściowo ptialina (jest to enzym trawienny z grupy amylaz zawarty w ślinie, katalizujący rozkład skrobi i glikogenu, wytwarzany przez śliniankę przyuszną i podżuchwową)

- gardło- łączy się z przełykiem przez cieśń gardzieli, to maczugowata cewa włóknisto mięśniowa , w której krzyżuje się droga pokarmowa i oddechowa. Światło gardła wyściela błona śluzowa z nabłonkiem migawkowym. Błona mięśniowa buduje mięśnie ściany tylnej i bocznej. Najważniejszą tętnicą doprowadzającą krew do gardła jest tętnica gardłowa wstępująca odchodząca od tętnicy szyjnej zewnętrznej . Część nosowa gardła unerwiona jest czuciowo przez nerw trójdzielny głównie za pośrednictwem zwoju skrzydłowo-podniebiennego.

- przełyk  jest narządem w kształcie rury o długości ok. 25cm, jest zaopatrzony w ścianki mięśniowe, których rola polega na transportowaniu pożywienia z gardła do żołądka. Ciągnie się on od gardła, przemierza jamę piersiową, przechodzi przez przeponę i w jamie brzusznej uchodzi do jamy żołądkowej.
Jest to najwęższa część układu przewodu pokarmowego. Od góry łączy się z gardłem, od dołu z żołądkiem.
Jego funkcją jest uczestnictwo w procesie połykania i przemieszczania pokarmu.
Przełykanie jest złożonym mechanizmem. Pierwsza jego faza jest świadoma i dobrowolna: podczas przeżuwania pożywienia język popycha kęs pokarmu do podniebienia i dalej w kierunku gardła. Następnie zachodzą po sobie różne automatyczne czynności: ścianki gardła zwężają się i popychają pokarm do przełyku, podczas gdy podniebienie miękkie unosi się, blokując dojście do jamy nosowej, nagłośnia - chrząstka działająca jak zatyczka zamyka dojście do krtani, zapobiegając przypadkowemu przedostaniu się pożywienia do dróg oddechowych. W przełyku fale skurczów ścianek sprawiają, że pokarm przedostaje się w dół, aż w końcu trafia do żołądka.
Nawet wówczas, gdy nie spożywamy pokarmu, proces połykania powtarza się nieprzerwanie - połykamy ślinę średnio 70 razy na godzinę w stanie aktywności i ok. 10 razy na godzinę podczas snu.


- żołądek




Żołądek stanowi najszerszą część układu pokarmowego o workowatym kształcie. Pokryty jest otrzewną. leży ukośnie od góry, ku dołowi i stronie prawej pod przeponą, w okolicy nadbrzusza i podżebrza lewego.
Rozpoczyna się wpustem, dno przechodzi w trzon. Od góry łączy się z przełykiem, od dołu z dwunastnicą.
Mięśniówka żołądka jest gruba i składa się z 3 warstw. W tkance śluzowej znajdują się gruczoły żołądkowe właściwe (w dnie i trzonie- wydzielają kwas solny i pepsynogen), oraz gruczoły odźwiernikowe (wydzielają śluz- okolica odźwiernikowa)
Enzymy żołądkowe to pepsyna, ketapsyna, podpuszczka, kwas solny
Mięśniówka żołądka powoduje ruchy jego ścian co pozwala mieszać się treści pokarmowej z sokiem żołądkowym . Przy udziale enzymów w żołądku odbywa się trawienie białek, kontynuuje się rozkład cukrów rozpoczęty jeszcze w jamie ustnej przez ptialinę.
W żołądku wydziela się także czynnik Castle'a ( glikoproteina wytwarzana przez komórki okładzinowe śluzówki żołądka )  , który wiąże się z witaminą B12 i umożliwia jej wchłanianie w jelicie cienkim.
funkcje żołądka: gromadzi i przechowuje pokarm, trawi pokarm, wyjaławia pokarm.
Sok żołądkowy i jego skład:
-kwas solny
-enzymy trawienne
-sole mineralne
- woda
żołądek wydziela śluz
funkcje kwasu solnego; bierze udział w trawieniu białek, obniża pH treści żołądkowej do poziomu niezbędnego do aktywacji pepsynogenu, powstrzymuje rozwój bakterii.
enzymy trawienne
- pepsynogen- trawi białko (po zaktywizowaniu do pepsyny)
-lipaza żołądkowa trawi tłuszcze
- śluz żołądkowy zabezpiecza komórki narządu przed samo strawieniem

Część wpustowa żołądka uniemożliwia cofanie się treści pokarmowej, zaś część odźwiernikowa działa jak zatyczka zatrzymując pokarm przygotowywany do dalszego trawienia. Stąd kęs pokarmowy jest przepuszczany do dwunastnicy - pierwszego odcinka jelita cienkiego.

- dwunastnica to początek jelita cienkiego. Uchodzą do niej przewody wyprowadzające dwóch największych gruczołów: trzustki i wątroby.
Ma kształt podkowy, w jej ścianie leży wzniesienie (brodawka), do której uchodzą:
-przewód żółciowy wspólny
-przewód trzustkowy
otoczone zwieraczem

- trzustka  leży za otrzewnowo przy tylnej ścianie jamy brzusznej poziomo, za żołądkiem, objęta dwunastnicą. Składa się z głowy, trzonu i ogona. Ma budowę zrazikową. W zrazikach są pęcherzyki wydzielające enzymy . Pomiędzy nimi leżą wyspy odmiennych komórek- WYSPY TRZUSTKOWE LANGERHANSA, które wydzielają hormony.
Wydzielina z pęcherzyków poprzez przewód trzustkowy odprowadzana jest do dwunastnicy, natomiast hormony do krwi.
Funkcje trzustki:
- wytwarza sok trzustkowy, w skład którego wchodzą : enzymy trawienne białka (trepsyny, erypsyny), enzymy trawiące cukry (amylaza trzustkowa) i trawiące tłuszcze (lipaza)
- w wyspach wytwarzana jest w komórkach Beta insulina (reguluje przemianę węglowodanową), w komórkach Alfa powstaje glukagon (podnosi poziom cukru we krwi), w komórkach Gamma- somatyna, w komórkach Delta - polipeptyd trzustkowy.

-wątroba leży pod przeponą większą częścią w prawym podżebrzu i nadbrzuszu. Dzieli się na płaty. Zawiera dwa rodzaje krążenia
- układ tętniczo -żylny (odżywia wątrobę)
-układ żylno- żylny (wrotny) gdzie do wątroby żyłami z narządów przewodu pokarmowego i ze śledziony dochodzą produkty wchłonięte w tych organach.
Komórki wątrobowe to HEPATOCYTY .
Na dole wątroby znajduje się woreczek żółciowy (pęcherzyk) , do którego spływa wytwarzana przez wątrobę żółć. W woreczku jest zagęszczana , a następnie wpuszczana do dwunastnicy. Żółć zawiera: sole kwasów żółciowych - konieczne do emulgacji (rozbijania) tłuszczów, barwniki żółciowe (bilurubina ) i cholesterol.
Funkcje wątroby: 
- tworzenie żółci (magazynowanie i uwalnianie)
- magazynowanie i uwalnianie węglowodanów:
   a) do wątroby dociera glukoza, która zmieniana jest w glikogen
   b) z substancji nieglukozowych wytwarza glukozę i zamienia w glikogen
   c) gdy we krwi brakuje glukozy , wątroba ją uwalnia (uzupełnia glikogen)
- metabolizm białek (wychwytuje aminokwasy i z nich tworzy większość potrzebnych białek)
-metabolizm tłuszczów
- metabolizm cholesterolu
- magazyn witamin A,D,B12
- wytwarza czynniki krzepnięcia krwi
- detoksykacja (w tym także leków)
- termoregulacja (wytwarza ciepło)
- bierze udział w tworzeniu i niszczeniu czerwonych krwinek


- jelito czcze i kręte- leżą wewnątrz- otrzewnowo , zawieszone są na KREZCE, która łączy jelito ze ścianą tylną jamy brzusznej.
Brzeg krezki przyczepiony jest do tylnej ściany brzucha, brzeg jelitowy łączy się bezpośrednio z jelitem.
JELITO CZCZE to jedna z trzech części jelita cienkiego, leżąca pomiędzy dwunastnicą a jelitem krętym. W nim odbywa się wchłanianie pokarmu. U ludzi dorosłych osiąga długość od 2–3 m. W błonie śluzowej jelita cienkiego występują liczne gruczoły, wydzielające sok jelitowy lub zasadowy śluz .  Błona śluzowa ma również mnóstwo malutkich, unerwionych wypustek, do których dochodzą bardzo cienkie naczynia krwionośne i limfatyczne. Każda wypustka, kosmek jelitowy- ma na sobie lekkie wgłębienia na powierzchni, zaś komórki wyściełające wnętrze jelita posiadają mikrokosmki – dlatego powierzchnia jelita stanowi największą powierzchnię kontaktu ze środowiskiem zewnętrznym . Wchłania mleczko pokarmowe i za pomocą krwi odbiera pożywienie. Tutaj odbywa się zasadnicza część trawienia.
 JELITO KRĘTE to końcowy odcinek jelita cienkiego. U człowieka ma ono około 3 metrów długości. W tej części przewodu pokarmowego zachodzą końcowe etapy trawienia, oraz wchłanianie strawionej treści pokarmowej. Jelito to kończy się zastawką krętniczo-kątniczą.

RUCHY JELIT
Ścianki jelita cienkiego ściskają się automatycznie. Rytmiczne ruchy odcinków jelita służą do ugniatania i kruszenia pokarmu, przeciwstawne skurcze jelita służą dobremu zmieszaniu pokarmu a ruchy perystaltyczne, następujące falowo, przesuwają pokarm w kierunku jelita grubego.

- jelito grube- długość ok. 150cm. Rozpoczyna się w prawym dole biodrowym  szerokim jelitem ślepym. Na końcu ma wyrostek robaczkowy. Jelito ślepe przechodzi w kręte (okrężnicę: wstępują , poprzeczną i essowatą) a następnie w odbytnicę.
Odbytnica kończy się odbytem, który ma zwieracz odbytu.
Jelito grube układa się w taśmy , które ściągają jelito tworząc fałdy.
Błona mięśniowa jelit zbudowana jest z tkanki łącznej .
Większość narządów okryte są OTRZEWNĄ

OTRZEWNA to błona surowicza pokrywająca narządy , ściany miednicy. Jest bogato unerwiona , unaczyniona, zawiera dwie warstwy : ścienną (pokrywa ścianę miednicy), trzewną (pokrywa narządy) .
Między nimi znajduje się jama otrzewnowa . Otrzewna ma ogromną zdolność wchłaniania płynów (5 l na godzinę), wydzielania płynów oraz właściwości bakteriobójcze.

FUNKCJE JELIT
1. jelito cienkie
- wydziela hormony , śluz, sok jelitowy (woda, elektrolity, enzymy, ) wytworzone w nabłonku jelita
- wchłania wodę, sole mineralne i produkty trawienia (tłuszcze- kwasy tłuszczowe, cukier- glukoza, białka- aminokwasy)
- odbywa się tu zasadnicza część trawienia i wchłaniania
2. jelito grube
-wydziela śluz
- wchłania wodę i sole mineralne
- formułuje i magazynuje kał
Na skutek działania bakterii jelit powstają witaminy K, D, A

OŚRODKI POKARMOWE ZNAJDUJĄ SIĘ w podwzgórzu : 
- ośrodek sytości - hamuje apetyt
- ośrodek głodu - wyzwala mechanizm przyjmowania pokarmu
Czynniki pobudzające aktywność ośrodków pokarmowych:
- LEPTYNA - pobudza sytość- wytwarzana jest wówczas gdy jest odpowiednia ilość glukozy
- CZYNNIKI MOTORYCZNE- wypełniony żołądek pobudza uczucie sytości
- CZYNNIKI TERMICZNE- zimno pobudza głód, ciepło sytość
- CZYNNIKI - CIŚNIENIE OSMOTYCZNE OSOCZA- ilość NaCL we krwi- Nadmiar pobudza sytość i pragnienie picia płynów
- WIDOK, ZAPACH,SMAK pokarmów pobudza głód.

ODŻYWIANIE polega na przyjmowaniu pokarmu, trawieniu, wchłanianiu składników pokarmowych i wody i przyswajaniu ich.
TRAWIENIE Składa się z mechanicznych procesów ( żucie, połykanie, ruchy jelit) oraz z procesów chemicznych polegających na przekształcaniu dużych cząstek w związki proste.
WCHŁANIANIE polega na transporcie substancji odżywczych (głównie w jelicie cienkim), wody i elektrolitów z przewodu pokarmowego do krwi.


TRAWIENIE BIAŁKA

białka dzielimy na roślinne ( małowartościowe) i zwierzęce (wysokowartościowe)
etapy trawienia:
1. rozdrobnienie pod wpływem żucia
2. w żołądku pod wpływem HCL i pepsyny powstają peptydy  (z pepsynogenu)
3. w dwunastnicy pod wpływem enzymów trzustkowych powstają krótsze peptydy
4. w dalszych odcinkach jelita cienkiego powstają aminokwasy , które wchłaniają się w kosmku jelitowym i przez żyłę wrotną przechodzą do wątroby gdzie ulegają przemianie.

TRAWIENIE TŁUSZCZÓW
(lipidy, węglowodany)
to estry glicerolu i kwasów tłuszczowych

funkcje:
-główny materiał energetyczny i zapasowy
- składnik hormonów
- przenoszą witaminy

etapy trawienia
1. rozdrobnione przez żucie
2. w żołądku rozbijane są na drobne kropelki (emulgowane)
3. w dwunastnicy pod wpływem lipazy trzustkowej trawione do kwasów tłuszczowych
4. wchłaniane w kosmku jelitowym , przechodzą do układu chłonnego , potem krwionośnego i do wątroby
Część jest gromadzona w wątrobie,  część przechodzi do krwi, a część gromadzi się w tkance tłuszczowej

TRAWIENIE CUKRÓW
(węglowodany , sacharydy)
funkcja to główne źródło energii
Cukry dzielimy na : cukry proste ( glukoza) , dwucukry ( sacharoza) i wielocukry (skrobia, celuloza)
Celuloza nie jest trawiona ale konieczna do prawidłowych ruchów jelit i wydalaniu kału.
Etapy trawienia cukrów:
1. rozdrabnianie (żucie)- w jamie ustnej pod wpływem amylazy ślinowej skrobia trawiona jest do dwucukrów.
2. w dwunastnicy pod wpływem amylazy trzustkowej z wielocukrów powstają dwucukry  (dalszy rozkład)
3. w jelicie cienkim powstają cukry proste
4. w kosmku jelitowym glukoza jest wchłaniana do krwi i żyłą wrotną przechodzi do wątroby


wtorek, 14 lipca 2015

UKŁAD ODDECHOWY (anatomia dla początkujących)


 18+
"Filmik przedstawiony w tym materiale 'Anatomia dla początkujących' przeznaczony jest dla ludzi o naprawdę mocnych nerwach.
Jego gospodarzem jest Dr Gunther von Hagens, niemiecki lekarz, patomorfolog i anatom, wynalazca
plastynacji - lepiej znany jako Doktor Śmierć.Dr Gunther von Hagens to twórca Plastinarium
- ośrodka preparacji zwłok metodą plastynacji, znajdującego się w niemieckim mieście Guben. Program nagrano w Instytucie Plastynacji w Heidelbergu  w Niemczech w obecności dawców ciał i studentów. Wszystkie wykorzystane ciała były przekazane  przez ich właścicieli na cele naukowe."





UKŁAD ODDECHOWY
To układ anatomiczny i czynnościowy, który za zadanie ma wymianę gazową - dodstarczanie organizmowi tlenu i wydalanie zbędnych produktów przemiany materii, np. dwutlenku węgla CO2.

Górne drogi oddechowe:

-JAMA NOSOWA- leży w górnej części trzewioczaszki , zbudowana z części kostnej i chrzęstnej. Wyścielona jest unaczynioną błoną śluzową z nabłokiem wielorzędowym migawkowym , który ma liczne komórki kubkowe. Komórki te biorą udział w wydzielaniu śluzu.

- GARDŁO- jest to cewa włóknisto mięsniowa rozciągająca się od podstawy czaszki do VI kręgu szyjnego.  W gardle krzyżuje się droga oddechowa z pokarmową.
Gardło ma szereg otworów, którymi łączy się z jamą nosową przez nozdrza tylne, z jamą bębenkową przez ujście trąbek słuchowych, z jamą ustną przez cieśń gardzieli i z krtanią. Najważniejszą tętnicą doprowadzającą krew do gardła jest tętnica gardłowa wstępująca, odchodząca od tętnicy szyjnej zewnętrznej. Zaopatruje ona swoimi gałązkami również migdałki podniebienne  i ujście gardłowe trąbki słuchowej. Żyły gardła tworzą na jego ścianie zewnętrznej duży splot. Naczynia chłonne gardła drenując chłonkę do węzłów chłonnych zagardłowych oraz do węzłów chłonnych głębokich szyi. 

- KRTAŃ-  jest to nieparzysty narząd służący do wydawania dźwięków (narząd emisji głosu) i nalezy do narządu oddechowego.
Zawieszona jest za pomocą wiązadeł i mięśni na kości gnykowej. Wnętrze dzieli się na przedsionek, jamę podgłośniową, jamę pośrednią.





W jamie pośredniej znajdują się fałdy głosowe tworzące wargi głosowe. Wargi tworzą głośnię. 
W obrębie głośni leżą  chrząstki : tarczowata, pierścieniowata (nieparzyste) i nalewkowata (parzysta).
Szpara pomiędzy wargami tworzy szparę głośni. Głośnia jest miejscem wytwarzania głosu.

Dolne drogi oddechowe

- TCHAWICA- zbudowana jest z pierścieniowatych chrząstek (z przodu) i z błony mięśniowej ( z tyłu) . Na końcu dzieli się na oskrzela główne. Miejsce to nazywamy OSTROGĄ TCHAWICY (droga oddechowa) rozdzielająca powietrze do płuc. 
Tchawica to sprężyste przedłużenie krtani zapewniające dopływ powietrza do płuc.

- OSKRZELA- tworzą drzewo oskrzelowe- jest to część układu oddechowego między tchawicą a oskrzelikami . Tworzy system rozgałęzionych rurek.  Ściana oskrzeli wysłana jest błoną śluzową z nabłonkiem wielorzędowym migawkowym umożliwiającym czynne przemieszczanie się śluzu. 
Oskrzela dzielą się na:
                           dwa oskrzela główne (prawe i lewe)
                                                 

                                                            oskrzela płatowe
                                    segmentowe
       oskrzeliki, które kończą się ślepo lub workowato

Oskrzeliki to zakończenia oskrzeli. 
Oskrzela główne (płatowe, segmentowe) zbudowane są jak tchawica . Natomiast oskrzeliki nie posiadają chrząstek . Zbudowane są z mięśni gładkich i włókien sprężystych. Są rusztowaniem dla pęcherzyków płucnych. 

- PŁUCA
to narząd parzysty, występuje płuco prawe i lewe. Oba położone są w klatce piersiowej  i mają kształt stożka z podstawą na przeponie. 


 Komórki płuca to PNEUMOCYTY (dokładnie jest to komórka nabłonka oddechowego w pęcherzykach płucnych)
Płuca są podzielone szczelinami międzypłatowymi na płaty . Prawe płuco jest większe i posiada trzy płaty. Płuco lewe ma dwa płaty i szczelinę skośną i tu znajduje się miejsce na serce. 
Płaty są tworzone przez segmenty (które są  również segmentami oskrzelowymi)
Jednostką funkcjonalną płuca jest GRONKO (elementarna czynnościowa jednostka płuc).
Ściana pęcherzyków jest bardzo cienka , dzięki czemu możliwe jest przenikanie gazów ze światła pęcherzyka do światła naczyń włosowatych. 
Płuca okryte są OPŁUCNĄ. Opłucna składa się z dwóch ścian :
1. zewnętrznej ściennej (przylega do ścian klatki piersiowej)
2. wewnętrznej opłucnej (płucnej) , która zrośnięta jest z płucami.
Między nimi znajduje się jama opłucnowa z ujemnym ciśnieniem.

 ODDYCHANIE
1. PŁUCNE (zewnętrzne) polega na wymianie tlenu i CO2 między krwią, a powietrzem, a następnie doprowadzeniem tlenu do komórek.
2. ODDYCHANIE TKANKOWE (wewnętrzne) polega na wymianie tlenu i CO2 między krwią a tkankami , a następnie na wytworzeniu energii ATP w mitochondriach komórek. 

FAZY ODDECHU

1. wdech- wymaga skurczu mięśni wdechowych ( przepony i mięśni międzyżebrowych ) Mięśnie oddechowe, do których należy przede wszystkim przepona oraz mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne umożliwiają unoszenie żeber zwiększając objętość klatki piersiowej, przez co spada ciśnienie w drogach oddechowych prowadzące do wdechu. Wdech trwa tak długo, aż dojdzie do wyrównania ciśnienia pęcherzykowego z ciśnieniem atmosferycznym. W niektórych sytuacjach mechanizm ten wspomagany jest przez mięśnie pochyłe i mostkowo-obojczykowo-sutkowe i mięśnie tłoczni brzusznej.

2. wydech- jest aktem biernym ( przepona i mięśnie międzyżebrowe  rozkurczają się)

 Za regulację oddychania odpowiada ośrodek oddechowy zlokalizowany w rdzeniu przedłużonym i moście. Wywołuje on powstanie rytmu oddychania, kontroluje głębokość i częstość oddechu w zależności od pobudzenia receptorów. Proces jest nieświadomy, choć możliwa jest świadoma kontrola oddychania z udziałem kory mózgu.
Przy spokojnym oddechu pracuje głównie przepona. Płuca przyczepione są do przepony i na górze do mięśni międzyżebrowych. Kiedy organizm ma większy wysiłek oddycha szybciej, wtedy przepona mocniej się kurczy , a większą pracę wykonują mięśnie międzyżebrowe. 
Wdech i wydech nasilony powodują uruchomienie mięśni oddechowych i dodatkowych o których wspomniałam wcześniej. 

WDECH
 mięśnie pociągają kości klatki piersiowej, która powiększa się wraz ze ścianą klatki , rozszerza się opłucna ścienna. Na skutek podciśnienia w jamie opłucnej pociągana jest opłucna płucna , która rozciąga tkankę płucną oraz oskrzeliki co powoduje wciąganie powietrza, czyli wdech.
WYDECH
Po tej fazie mięśnie rozkurczają się, klatka piersiowa zmniejsza się, powietrze z dróg oddechowych jest usuwane, następuje wydech.

Opłucna- błona surowicza otaczająca płuca

PODSUMOWANIE

1. GÓRNE DROGI ODDECHOWE TO JAMA NOSOWA, GARDŁO, KRTAŃ
2. DOLNE DROGI ODDECHOWE TO TCHAWICA I OSKRZELA
3. GŁÓWNY NARZĄD ODDECHOWY TO PŁUCA
4. FUNKCJE NARZĄDÓW:
-jama nosowa: droga oddechowa, ocieplanie wdychanego powietrza, oczyszczanie z zanieczyszczeń wdychanego powietrza
-gardło: droga oddechowa (i pokarmowa)
-krtań: narząd drogi oddechowej, narząd emisji głosu
-tchawica: droga oddechowa (oczyszczanie powietrza z zanieczyszczeń)
-oskrzela: droga oddechowa
-płuca: miejsce wymiany gazowej (pobieranie tlenu i wydalanie CO2)
5. KOMÓRKI PŁUC - pneumocyty
6. GRONO- jednostka funkcjonalna płuca
7. ODDYCHANIE ZEWNĘTRZNE polega na wymianie O i CO2 między krwią a powietrzem, a następnie doprowadzenie tlenu do komórek
8. ODDYCHANIE WEWNĘTRZNE polega na wymianie O i CO2 między krwią a tkankami oraz wewnątrzkomórkowe reakcje chemiczne (ATP) z użyciem tlenu
9. FAZY ODDECHU; wdech i wydech
10. PRZEPONA - główny mięsień oddechowy
11. WDECH: 
- wciągnięcie powietrza jamą nosową
- skurcz mięsni oddechowych
- zwiększenie objętości klatki piersiowej
- powstaje podciśnienie
- zasysa się powietrze do płuc
- obniżenie się przepony
12. WYDECH - akt bierny ( wyzwala się energia elastyczna płuc i klatki piersiowej)
- rozkurcz mięsni oddechowych
- przepona unosi się do góry
- powstaje nadciśnienie usuwane z płuc
- opada klatka piersiowa do stanu pierwotnego

ANATOMIA dla poczatkujących - SERCE - budowa i funkcje



SERCE
  • Jest mięśniem poprzecznie prążkowanym
  • waga: ok. 350 – 400 g
  • ma kształt pięści
  • sąsiaduje:
    • z przodu: z mostkiem i żebrami
    • po bokach: z płucami
    • na dole: - przeponą
    • z tyłu: – przełykiem i aortą
  • leży w śródpiersiu przednim
    • 2/3 po stronie lewej
    • 1/3 po stronie prawej

Budowa serca:


  • podstawa serca  - na górze szerszy koniec, w prawo i do tyłu
  • ściana przednia
  • ściana tylna
  • dwie ściany boczne
  • koniuszek -  kieruje się w dół, w lewo i do przodu
  • Serce składa się z czterech jam:
    • przedsionek lewy
    • przedsionek prawy
    • komora lewa
    • komora prawa
  • jamy nie są ze sobą połączone
  • między nimi znajduje się przegroda przedsionkowo – komorowa
  • inną rolę pełni lewa, inną prawa część serca
    • Prawa część serca złożona z prawego przedsionka i prawej komory, oddzielonych od siebie za pomocą zastawki trójdzielnej odpowiada za transport krwi żylnej – odtlenowanej do płuc
    • Zadaniem części lewej, składającej się z lewego przedsionka i lewej komory, rozdzielonych zastawką dwudzielną (mitralną) jest transport krwi utlenowanej z płuc do pozostałych narządów i tkanek ustroju
  • grubość lewej komory – około 15 mm
  • grubość prawej komory – około 5 mm
  • w lewej komorze jest wyższe ciśnienie krwi, dlatego jest grubsza
  • przedsionek lewy – połączony z komorą lewą
  • przedsionek prawy – połączony z komorą prawą
  • komory połączone są zastawkami
  • przedsionki są ze sobą połączone tylko w życiu płodowym
  • zarośnięte są później, jeśli nie powstaje tzw. dołek owalny


Rola zastawek:
  • przepychającą w jednym kierunku
  • nie dopuszczają do cofania się krwi z miejsca, gdzie już dotarła


Lokalizacja zastawek:
  • zastawka dwudzielna – między lewą komorą, a lewym przedsionkiem (dwupłatowa) – mitralna
  • zastawka trójdzielna – między prawą komorą, a prawym przedsionkiem  (z trzech płatów)
  • zastawki półksiężycowate – między komorami, a tętnicami (wychodzą tętnice, a wpadają żyły) – jest ich dwie:
    • aortalna
    • pnia płucnego

OSIERDZIE
  • worek otaczający serce
  • składa się z 2 warstw: osierdzie surowicze i włókniste
  • w surowiczym wyróżnia się blaszkę:
    • trzewną zrośniętą z mięśniem sercowym (nasierdzie)
    • ścienną
  • pomiędzy tymi blaszkami znajduje się jama osierdzia
  • zawiera w warunkach fizjologicznych niewielką ilość płynu surowiczego, który znosi tarcie
  • nadmierne wypełnienie jamy osierdzia (np. płynem w wyniku zapalenia lub krwią podczas uszkodzenia) prowadzi do wzrostu ciśnienia w jej obrębie i ucisku na mięsień sercowy, który uniemożliwia prawidłową jego pracę. Jest to tamponada serca


FAZY PRACY SERCA
  • skurcz przedsionków - (krew napływa do przedsionków: do prawego żyłami głównymi, do lewego – żyłami płucnymi) – 0,11 s.
  • skurcz komór – komory wypychają krew do aorty (z lewej) i do tętnicy płucnej (z prawej) – 0,32 s.
  • rozkurcz komór -  krew wypełnia wszystkie jamy ciała
  • pauza – 0,40 s
  • jeden cykl pracy serca = 0,83 s.


POJEMNOŚĆ WYRZUTOWA I MINUTOWA SERCA
  • Pojemność wyrzutowa – pojemność, którą wyrzuca serce na obwód w czasie jednego skurczu
  • mnożąc pojemność wyrzutową przez liczbę skurczów na minutę otrzymujemy pojemność minutową serca
  • jeżeli pojemność wyrzutowa = 70 ml krwi, to pojemność minutowa    = 70*70 = ok. 5 litrów na minutę

AUTOMATYZM PRACY MIĘŚNIA SERCOWEGO
  • serce pracuje automatycznie, bez udziału woli
  • ośrodek pracy serca znajduje się w rdzeniu przedłużonym
  • istnieje dzięki układowi przewodzącemu serca
  • tworzą go włókna mięśniowe  (łącza) zlokalizowane w obrębie mięśnia sercowego (można powiedzieć, że serce ma własny rozrusznik
  • reguluje on na prawidłową kolejność skurczów poszczególnych części serca
  • zapewnia także odpowiedni rytm jego pracy
  • składa się z dwóch części:
    • zatokowo – przedsionkowej – węzeł zatokowo przedsionkowy (główny rozrusznik, leżący w ścianie przedsionka prawego, w okolicy ujścia żyły głównej dolnej
    • przedsionkowo – komorowej – węzeł przedsionkowo – komorowy, który znajduje się na dnie przedsionka prawego:
  • pień (odnoga wspólna , pęczek Hissa) dzieli się na dwie odnogi – prawą i lewą
  • biegną one do podstaw mięśni brodawkowatych
  • rozgałęzieniami końcowymi są włókna Purkiniego


UNERWIENIE SERCA
  • serce jest unerwione przez układ nerwowy autonomiczny
  • czyli włókna współczulne i przywspółczulne, które pochodzą z nerwu błędnego (ma zakończenie np. w żołądku)

Tętnice wieńcowe:
  • tętnica wieńcowa prawa - biegnie w bruździe wieńcowej od aorty w stronę prawą,   na powierzchni przeponowej w stronę lewą i ma różne odgałęzienia
  • tętnica wieńcowa lewa - rozpoczyna się pniem odchodzącym od aorty, leżącym między pniem płucnym i uszkiem przedsionka lewego, po ok. 1 cm oddaje gałęzie końcowe, czyli gałąź międzykomorową przednią i gałąź okalającą
  • w profilaktyce zawału mięśnia sercowego prócz metod farmakologicznych stosuje się wewnątrznaczyniowe rozszerzenie balonem tętnic wieńcowych, zwężonych przez procesy miażdżycowe lub by passy


REGULACJA NERWOWA

Do serca dochodzą:
  • włókna przywspółczulne z nerwu błędnego
  • współczulne ze zwojów pnia współczulnego
  • Włókna przywspółczulne nerwu błędnego docierają do węzła zatokowo – przedsionkowego i przedsionkowo – komorowego
  • Na zakończeniach tych włókien wydziela się mediator chemiczny w postaci acetylocholiny, która powoduje:
    • zwolnienie akcji serca
    • zmniejszenie szybkości przewodzenia (nawet do całkowitego zablokowania)
  • Włókna współczulne wydzielają tzw. noradrenalinę, która powoduje:
    • przyspieszenie akcji serca
    • pobudza siłę skurczu i częstotliwość


ZASTAWKI
  • trójdzielna – między przedsionkiem prawym, a komorą prawą
  • dwudzielna (mitralna) – między przedsionkiem lewym, a komorą lewą
  • półksiężycowate – między komorami, a tętnicami (wychodzą tętnice, a wpadają żyły) – jest ich dwie:
  • aortalna
  • pnia płucnego

RTG serca pokazuje:
  • czy nie ma przerostu, zwłaszcza komory lewej – tam zaczyna się krążenie duże
  • położenie i sąsiedztwo
  • naczynia

Choroba niedokrwienna serca (wieńcówka) – niedostateczne zaopatrzenie komórek mięśnia sercowego w tlen i substancje odżywcze. Często doprowadza do dusznicy bolesnej, a także zawału mięśnia sercowego.


TĘTNICE WIEŃCOWE
  • Serce zaopatrywane jest przez krew, która przepływa przez specjalne naczynia zwane tętnicami wieńcowymi
    • odchodzą one od początku aorty wstępującej
    • biegną w bruzdach serca
    • drobniejszymi gałęziami zaopatrują przedsionki, większymi  – komory
  • Tętnica wieńcowa lewa :
    • po odejściu od aorty wstępującej biegnie w lewo między pniem płucnym a uszkiem lewym
    • po krótkim przebiegu dzieli się na:
    • gałąź międzykomorową przednią (biegnie w dół aż do koniuszka serca)
    • gałąź okalającą (biegnie w bruździe wieńcowej w stronie lewej)
  • Tętnica wieńcowa prawa:
    • początek między uszkiem prawym a stożkiem tętniczym prawym, biegnie aż do koniuszka serca
  • częściowe zatkanie tętnic wieńcowych prowadzi do choroby wieńcowej (choroby niedokrwiennej serca), całkowite zatkanie powoduje zawał mięśnia sercowego
KRĄŻENIE DUŻE
  • rozpoczyna się w lewej komorze i kończy w prawym przedsionku
  • z lewej komory krew zostaje wtłoczona do aorty wstępującej
  • po krótkim przebiegu przechodzi w łuk aorty
  • od łuku aorty odchodzą tętnice:
    • szyjne – prawa i lewa
    • podobojczykowe – prawa i lewa
  • kierują się do szyi, głowy i kończyn górnych
  • z prawej - część wspólna - pień ramiennogłowowy
  • łuk aorty przechodzi w aortę zstępującą, która dzieli się na:
    • część piersiową
    • część brzuszną – daje odgałęzienia:
      • parzyste (nerki, jajniki)
      • nieparzyste (żołądek, wątroba, trzustka, śledziona,   jelita – tętnice krezkowe)
  • przechodzi w dwie tętnice biodrowe
  • potem w dwie udowe
  • udowe w podkolanowe
  • w grzbietową stopy
  • przechodzą w naczynia włosowate, potem w żylne, które wracają do góry do żyły głównej dolnej, która wpada do przedsionka prawego
  • z góry biegnie żyła główna górna - są to żyły czcze

KRĄŻENIE MAŁE
  • rozpoczyna się w prawej komorze i kończy w lewym przedsionku
  • z prawej komory krew zostaje wypompowana do pnia płucnego, czyli dużej tętnicy płucnej
  • dzieli się na 2 tętnice płucne: prawą i lewą
  • one się dzielą na płatowe, segmentowe, zrazikowe
  • powraca czterema żyłami (dwie z prawego i dwie z lewego płuca)



piątek, 10 lipca 2015

NARZĄDY RUCHU - mięśnie (anatomia dla poczatkujących)



18+

"Filmik przedstawiony w tym materiale 'Anatomia dla początkujących' przeznaczony jest dla ludzi o naprawdę mocnych nerwach.
Jego gospodarzem jest Dr Gunther von Hagens, niemiecki lekarz, patomorfolog i anatom, wynalazca
plastynacji - lepiej znany jako Doktor Śmierć.Dr Gunther von Hagens to twórca Plastinarium
- ośrodka preparacji zwłok metodą plastynacji, znajdującego się w niemieckim mieście Guben. Program nagrano w Instytucie Plastynacji w Heidelbergu  w Niemczech w obecności dawców ciał i studentów. Wszystkie wykorzystane ciała były przekazane  przez ich właścicieli na cele naukowe."


  Żeby zrozumieć działanie i choroby danego układu w organizmie człowieka, najpierw należy dokładnie poznać jego budowę i mechanizm działania.




UKŁAD MIĘŚNIOWY

Tkanka mięśniowa to podstawowa tkanka wszystkich zwierząt. Składa się z włókien mięsniowych zbudowanych z MIOCYTÓW (zespół komórek mięśniowych) posiadających zdolność do aktywnego kurczenia się.
MIOCYT- włókno mięśniowe, wydłużony pojedynczy element tkanki mięśniowej. Pęczki miocytów otoczone osłonką tworzą mięsień.

Tkanki mięsniowe dzielimy na:

1. Mięśniową gładką- nie spełnia funkcji lokomotorycznych ale współtworzy ściany narządów wewnętrznych, występuje też w skórze i w przewodach wyprowadzających dużych gruczołów. Mięśnie gładkie charakteryzują się małą siłą i szybkością skurczu. Są odporne na zmęczenie , a ich skurcz jest niezależny od naszej woli.

Mięśnie gładkie występują w takich miejscach jak:
- skóra (mięsnie przywłosowe)
- naczynia (limfatyczne i krwionośne)
- narządy wewnętrzne (trzewne) - układ pokarmowy, moczowy, płciowy wewnętrzny, oskrzela)
- ściany naczyń
Komórki tej tkanki mają w zgrubiałej cześci środkowej pałeczkowate jądro i zaostrzają się ku końcom. W cytoplaźmie mają bardzo mało białek kurczliwych, a ich ułożenie nie jest regularne.


Mają wrzecionowaty kształt i tak jak napisałam wcześniej- posiadają jedno jądro w grubszej części środkowej. Układają się tworząc błony. Wewnatrz komórki znajdują się nitki , którą się kurczą- zbudowane z AKTYNY I MIOZYNY.
AKTYNA- kurczliwe białko budujące
MIOZYNA- białko wchodzące  w skład kurczliwych włókien w komórkach (zwłaszcza mięśniowych)
Aktyna i miozyna w czasie skurczu mięśnia nasuwają się na siebie przez co mięsień skraca się i grubieje. Zmienia się także napięcie mięśnia.
Skurcz mięśni gładkich oraz tkanki mięśniowej typu sercowego odbywa się bez udziału woli, jednak niższe elementy ośrodkowego układu nerwowego wywierają znaczny wpływ na powstawanie i modyfikację siły skurczu.
  1. Skurcz inicjowany jest przez napływ jonów wapnia do wnętrza komórki, które następnie łączą się z białkiem kalmoduliną.
  2. Kompleks wapń-kalmodulina łączy się i aktywuje kinazę lekkich łańcuchów miozyny.
  3. Kinaza lekkich łańcuchów miozyny dokonuje fosforylacji lekkich łańcuchów miozyny, przez co zmienia ich konfigurację przestrzenną, umożliwiając przyłączenia się filamentów aktynowych. Następuje skurcz.
 Kalmodulina- białko aktywowane przez cztery jony wapnia Ca2+ . Stymuluje działanie wielu enzymów, m.in. kinazę
Kinazy- grupa enzymów. Kinaza to enzym transferowy, katalizujący (przyspieszający) reakcje przeniesienia grup fosforanowych ze związków wysokoenergetycznych, np. ATP do łańcuchów białkowych (miozyny)
Fosforylacja- reakcja przyłączenia reszt fosforanowych do danego związku chemicznego

Pod względem czynnościowym mięśnie gładkie można podzielić na:
- wielojednostkowe mięśnie gładkie- poszczególne komórki kurczą się niezależnie i pobudzenie nie przechodzi z jednej komórki na drugą. Występują w ścianach naczyń krwionośnych i tęczówce.
- trzewne mięśnie gładkie- stanowią warstwy lub pierścienie równolegle ułożonych komórek, w których pobudzenie przenosi się z jednej komórki na drugą dzięki połączeniom szczelinowym. Tworzą tym samym czynnościowe syncytia. Występują w ścianach przewodu pokarmowego, w moczowodach, pęcherzu moczowym i macicy.

CZYNNIKI POBUDZAJĄCE MIĘSIEŃ DO SKURCZU


1. samoistne pobudzenie
2. przekaźniki chemiczne wydzielane przez AKSONY (komórki nerwowe)- autonomiczny układ nerwowy
3. miejscowy czynnik mechaniczny lub chemiczny np. rozciaganie mięsnia, zmiana pH, zmiana pręzności tlenu
4. przekaźniki chemiczne wytwarzane w układzie hormonalnym np. hormony rdzenia nadnerczy (dopamina, noradrenalina, adrenalnina)

Do skurczu mięsnia niezbędne są jony wapnia, na skurcz nie mamy w tym przypadku wpływu. Rozkurcz mięśnia odbywa się dzięki obecności magnezu.

2. TKANKA MIĘŚNIOWA POPRZECZNIE PRĄŻKOWANA

mięśnie szkieletowe, serce, wyrazowe (mimiczne)


rodzaj tkanki mięśniowej, zbudowany z silnie wydłużonych, walcowatych komórek, zawierających wiele położonych obwodowo jąder. W centrum komórki występują liczne i rozciągające się na całą jej długość miofibryle zbudowane z ułożonych naprzemiennie (na długość) filamentów cienkich składających się głównie z aktyny i filamentów grubych składających się głównie z miozyny. Białka aktyna i miozyna, z których zbudowane są filamenty, maja zdolność do kurczenia się. składa się z prążków, z których ciemniejsze, ze względu na anizotropię optyczną miozyny, są filamenty grube.
MIOFIBRYLEwłókienka kurczliwe filamentów w postaci mini pałeczek. Filamenty ułożone w nich są bardzo regularnie, zachodzą na siebie w układzie sześciokątnym (co widać na przekroju poprzecznym)
FILAMENTYwłókna białkowe znajdujące się w cytoplazmie (cienkie z aktyny, grube z miozyny) Aktynowe łączą sarkomery, miozynowe nie są nigdzie przyczepione między sarkomerami.

Filamentami są pęczki zbliżonej długości włókien białkowych, przy czym włókna aktynowe są ze sobą połączone w środkowej części (zakotwiczone), a ich wolne końce mogą „wnikać” pomiędzy włókna miozynowe sąsiednich filamentów. Włókna aktynowe są znacznie cieńsze od miozynowych i stąd pochodzą nazwy: filament cienki i filament gruby. Filament gruby wraz z połówkami sąsiadujących z nim filamentów cienkich tworzy jednostkę czynnościową mięśnia poprzecznie prążkowanego zwaną sarkomerem.

SERCE

Tkanka zbudowana jest z włókien mających jedno jądro , rzadko dwa, zwykle centralnie położone jądro. Włókna są widlasto rozgałęzione łączące się ze sobą komórki mięśniowe tworzą przestrzenną
sieć , w której skurcz elementów prowadzi do zmniejszenia objętości jam serca. Włókna są silnie ukrwione, wykazują poprzeczne prążkowanie ale ułożenie mikrofibryli jest inne niż w mięsniach szkieletowych.
Skurcz jest niezależny od naszej woli.

TKANKA MIĘŚNIOWA SZKIELETOWA

Buduje aktywną część układu ruchu, czyli mięśnie szkieletowe.
Włókna tej tkanki przypominają wydłużone walce , które ułożone w mięśniu równolegle do siebie zwiększają siłę skurczu. Spłaszczone jądra komórkowe , których liczba jest dość duża w jednym włóknie ,położone są peryferycznie co dodatkowo zwiększa efektywność skurczów.
Skurcz mięśni szkieletowych zależy od naszej woli.
We włóknach mięśniowych układ filamentów cienkich i grubych jest bardzo regularny - zebrane są w pęczki , w których FILAMENTY zachodzą na siebie.
Prążki jasne widoczne pod mikroskopem zawierają fibryle aktynowe, zaś ciemne - fibryle miozynowe.
Mięśnie są pobudliwe tak jak tkanka nerwowa, tzn. na skutek zadziałania bodźca przechodzą od stanu spoczynku (rozkurczu)  do stanu pobudzenia (skurczu).
Bodźce można podzielić na: elektryczne, termiczne, chemiczne (kwasy, zasady, hormony, osmotyczne)
W organizmie na mięśnie poprzecznie prążkowane działają głównie nerwy ruchowe.

Komórka mięśniowa:  budowa

Komórka (MIOCYT) zawiera wewnątrz włókna mięsniowe (miofibryle). Włókienko zawiera białka kurczliwe. Długość komórki wynosi do kilkudziesięciu centymetrów. Ułożone są w pęczki otoczone omięsną, natomiast pęczki tworzą mięśnie otoczone powięzią.
Komórka mięsniowa pod mikroskopem ma ciemne i jasne prążki. Jest wielojądrzasta.
Jednostką czynnościaową mięsnia jest SARKOMER zbudowany z cienkich nitek AKTYNY i grubych MIOZYNY.
SARKOMERpodstawowa jednostka czynnościowa mięśnia poprzecznie prążkowanego oraz podstawowa jednostka kurczliwa budującą miofibryle
MIOCYT- włókno (komórka) mięśniowe , wydłużony pojedynczy element strukturalny tkanki mięsniowej (cylindryczne twory wielojądrowe w mięśniach poprzecznie prążkowanych)
OMIĘSNA - błona łącząca pęczki włókien mięśniowych
POWIĘŹ- nieruchoma część , błona pokrywająca wiążki mięśniowe i mięśnie

Skurcz mięśnia – zmiana długości lub napięcia mięśnia, wywierająca siłę mechaniczną na miejsca przyczepu mięśnia lub wokół narządu otoczonego przez mięsień okrężny (np.mięsień okrężny ust). Poruszanie się organizmu możliwe jest dzięki synchronizowanemu skurczowi różnych grup mięśniowych.
W przypadku mięśni szkieletowych skurcz jest efektem potencjałów powstałych w mózgu w korze. Skurcz mięśni gładkich oraz tkanki mięśniowej typu sercowego odbywa się bez udziału woli, jednak niższe elementy ośrodkowego układu nerwowego wywierają znaczny wpływ na powstawanie i modyfikację siły skurczu.
Mechanizm działania: skurcz i rozkurcz


Sarkomer ograniczony jest liniami Z, środek zajmuje miozyna, natomiast brzegi aktyna. W okresie rozkurczu
 wyróżniamy w nim prążek anizotropowy A , który jest ciemny. Tworzą go miozyna i aktyna.
Sama miozyna tworzy prążek H, natomiast aktyna to prążek jasny izotropowy I.
W czasie skurczu nitki aktyny wsuwają się między nitki miozyny (czasem sięgają do przeciwległej połowy), zanika tym samym prążek H i mięsień ulega skróceniu.
















UKŁAD SARKOTUBULARNY

składa się z cewek poprzecznych i siateczki sarkoplazmatycznej. Cewki leżą na granicy prążków A i I. W miejscu styku z siateczką leży zbiornik końcowy z dużą ilością jonów wapnia. Wpływ jonów powoduje skurcz mięśni.

NA SKURCZ I ROZKURCZ MIĘSNIA WPŁYWA WAPŃ (WARUNKUJE GO) I MAGNEZ (WARUNKUJE ROZKURCZ). 
























 Płytka nerwowo-mięśniowa, inaczej płytka motorycznapłytka ruchowa – miejsce połączenia synaptycznego pomiędzy aksonem neuronu ruchowego a komórką mięśniową (tkanka mięśniowa, mięśnie). Przekaźnikiem synaptycznym jest tu acetylocholina wydzielana z kolbki synaptycznej aksonu, a receptor dla acetylocholiny obecny na błonie komórki mięśniowej należy do receptorów jonotropowych.











 W organizmie mięsień pobudzany jest za pośrednictwem nerwu ruchowego kończącego się na włóknie mięśniowym tak zwaną płytką motoryczną.
Składa się ona z jednego włókna nerwowego i z większej liczby włókien mięsniowych. Włókno nerwowe w pobliżu zakończenia traci osłonkę i dzieli się na kilka gałązek , z których każda unerwia jedno włókno mięśniowe.

SYNAPSA NERWOWO MIĘŚNIOWA
























Impuls nerwowy dochodzi do błony presynaptycznej  (zakończenia włókna nerwowego) gdzie znajdują się pęcherzyki z neuroprzekaźnikiem (acetylocholina) ACH.
Pęcherzyki wyrzucają przekaźnik do szczeliny synaptycznej . ACH drażni błonę mięśniową wywołując w niej pobudzenie (depolaryzację) po czym przekaźnik wraca do kolby. Fala depolaryzacji rozchodzi się w obu kierunkach jednocześnie.
EFEKTEM DEPOLARYZACJI JEST SKURCZ MIĘŚNIA
Potem mięsień ulega REPOLARYZACJI (rozkurczowi) .
Skurcz mięśnia dzieli się na 3 etapy
1. LATENCJA - utajone podrażnienie- dokonują się wówczas przemiany chemiczne
2. SKRACANIE - kurczenie się
3. ROZKURCZ

RODZAJE SKURCZÓW

1. pojedyncze
-Skurcz izotoniczny - dochodzi do zmiany długości mięśnia przy niezmienionym napięciu
-Skurcz izometryczny- zmienia się w mięśniu napięcie, a długość jego pozostaje niezmieniona
-Skurcz auksotoniczny (mieszany) - zmienia się zarówno długość i napięcie mięśni.
Skurcze auksotoniczne najczęściej występują w organizmie. 

2. Sumowane
Jesli kolejny bodziec zadziała zanim mięsień całkowicie się rozkurczy , wówczas skurcze nakładają się na siebie tworząc SKURCZE TĘŻCOWE. Napięcie ich jest cztery większe niż pojedynczego.

Jeżeli kolejny bodziec zadziałał w fazie kurczenia się mięśnia powstaje skurcz tężcowy zupełny, który jest ciągły, a linia wykresu prosta.
Jeżeli następne pobudzenie wystąpi w momencie gdy mięsień zaczął się rozkurczać pojawiają się okresy niecałkowitego skurczu, a wykres jest linia falistą.
............................................................................................................

Jesli ciężko było zrozumieć dotychczasowe informacje to niżej podaję konkrety bardziej uporządkowane :

1.  budowa komórki mięśniowej
-cytoplazma - zawiera czerwony barwnik MIGLOBINĘ (białko z zapasem tlenu)
-liczne mitochondria
-liczne pęczki włókienek białkowych  (MIOFIBRYLE) między nimi jest siateczka śródplazmatyczna gdzie gromadza się jony wapnia
- miofibryle to dwa rodzaje filamentówbiałkowych: aktynowe i miozynowe
- prążek ciemny miozynowy w pęczku mięśniowym , prążek jasny aktynowy
- w połowie długości prążka jasnego jest cienka ciemna linia Z- błona rozdzielająca włókno mięsniowe na części zwane SARKOMERAMI

2. skurcz włókna mięśniowego
Zjawisko skurczu mięsni jest efektem wsuwania się filamentów aktynowych między miozynowe. Końcowy efekt skurczu włókna mięśniowego jest wynikiem sumy skurczów sarkomerów
Sarkomer to podstawowa jednostka czynnościowa włókna mięsniowego.

3. przebieg skurczu
a) pod wpływem impulsu nerwowego dochodzi do zmian w obrębie błony komórkowej włókna mięśniowego. Potem zmiany te są przenoszone na błony siateczki śródplazmatycznej . Efektem jest uwolnienie zgromadzonych tam jonów wapnia do cytoplazmy
b) obecność jonów wapnia w sąsiedztwie miofibryli powoduje zmianę ułożenia miozyny. Zmiana ta wymaga nakładu energii , której źródłem jest ATP.

W zależności od czasu pracy mięsni ATP może być uzyskiwany z różnych źródeł:
- fosfokreatyna- aminokwas z dołączoną resztą fosforanową. Pewna jego ilość zawsze znajduje się w mięśniu i pełni rolę podręcznego magazynu energii. Jest podstawowym źródłem ATP w nagłych , krótko trwających ruchach (np. unik) lub w pierwszych sekundach wysiłku fizycznego.
Pozyskiwanie ATP z fosfokreatyny polega na przeniesieniu reszty fosforanowej na ADP
fosfokreatyna+ADP = kreatyna+ ATP
- oddychanie tlenowe - to podstawowy proces, w wyniku którego wytwarza się ATP w mięśniach
Jako źródło energii wykorzystywane są:

glukoza: na samym początku wysiłku (2-3 minuty) glukoza ulega rozkładowi beztlenowemu. Po tym czasie zaczyna się przemiana tlenowa w mitochondriach komórek. Energia pozyskiwana z glukozy wystarcza na kilkanaście minut wysiłku

glikogen: gdy wyczerpuje się glukoza , glikogen zaczyna być rozkładany dostarczając nowych jej porcji. Pewna ilość glikogenu magazynowana jest w mięśniach , poza tym rozkładany też jest glikogen znajdujący się w wątrobie. Ten czas energii wystarcza na około 1 godzinę wysiłku.

kwasy tłuszczowe: są wykorzystywane jako źródło energii podczas długiego wysiłku.

WARUNKIEM  sprawnie działających przemian tlenowcyh jest odpowiednie zaopatrzenie mięsni w tlen. Pewna jego ilość magazynowana jest w tkance mięśniowej przez znajdującą się tam mioglobinę.

- oddychanie beztlenowe  (cechy zmęczonego mięsnia)
Przy słabej kondycji fizycznej do mięsni nie jest doprowadzana odpowiednia ilość tlenu. Zapasy z miglobiny też się kończą. Sytuację braku tlenu w mięśniach nazywa się DŁUGIEM TLENOWYM .
Energia potrzebna do ich dalszej pracy powstać może jedynie w procesie oddychania beztlenowego. W tej przemianie w wyniku rozkładu glukozy powstaje KWAS MLEKOWY .
Gromadzący się w mięśniach produkt zakwasza środowisko  zakłócając funkcjonowanie włókien mięsniowych- stają się one sztywne , a ich ruch sprawia bół (powstają zakwasy).
Kwas mlekowy jest odprowadzany do wątroby i tam rozkładany . Proces ten trwa ok 2 dni. ( kwas mlekowy i sól= mleczan)

W czasie wysiłku fizycznego następuje przetwarzanie energii chemicznej powstającej w czasie metabolizmu komórkowego w energię mechaniczną dla pracy mięśni.

W układzie ruchu bierne są kości, czynne mięśnie

mięsnie szkieletowe składają się z brzuśca i ściągna

ŚCIĘGNA zbudowane są z kanki łącznej zbitej i są zakończeniem mięsnia (przyczepione do kości)
BRZUSIEC - tworzą go pęczki włókien mięsniowych . Kazdy pęczek jak i cały mięsień otoczone są łącznotkankową błoną tzw. OMIĘSNĄ
Niektóre mięsnie mają więcej niż jeden brzusiec (dwu-, trój- i czterogłowe)

ODNERWIENIE MIĘŚNIA

zapalenie mięśni na zakończeniach nerwowych - powoduje odnerwienie przy zaburzeniach funkcji ruchowych

BIAŁKA WYSTĘPUJĄCE W MIĘŚNIACH

-mioglobina- białko z zapasem tlenu
-aktyna - białko kurczliwe cienkie
- miozyna- białko kurczliwe grube

CECHY WYTRENOWANEGO MIĘŚNIA

-dobrze dotleniony
-prawidłowe skurcze mięsniowe
-zdolność regeneracji
-większa pojemność minutowa utrzymania energii





ŹRÓDŁO
„Fizjologia człowieka”. Podręcznik dla studentów medycyny. Red. Stanisław J. Konturek, Elservier Urban&Partner 2013
własne notatki z różnych szkół medycznych