stat4u

wtorek, 3 maja 2016

ASEPTYKA, ANTYSEPTYKA, ZAKAŻENIA SZPITALNE, SEGREGACJA ODPADÓW




UWAGA! W TEKŚCIE JEST NOWELIZACJA USTAWY

ASEPTYKA

Jest to postępowanie mające na celu zapobieganie zakażeniu, tj. niedopuszczenie
do zainfekowania rany, czyli otrzymanie
tzw. bakteriologicznej jałowości.
Aseptyka jest niezbędnym elementem prawidłowego postępowania chirurgicznego.
Wszystko, co będzie stykać się z raną musi być jałowe, tzn. pozbawione bakterii, wirusów
i grzybów.

STERYLIZACJA

Są to zabiegi umożliwiające uzyskanie bakteriologicznej jałowości. Pozwalają one uwolnić przedmioty od drobnoustrojów chorobotwórczych i/lub ich przetrwalników, powodują nieodwracalną inaktywację wirusów.

Sterylizacja nie ogranicza się tylko do samego zniszczenia drobnoustrojów, ale uwzględnia poprzedzające i następowe  postępowanie:

  • Sposób przygotowania materiałów (odpowiednia dezynfekcja i opakowanie)
  • Prawidłowo prowadzony proces sterylizacji (właściwe ułożenie w komorze sterylizatora, kontrola procesu sterylizacji)
  • Przechowywanie (warunki, które wykluczają możliwość wtórnego zanieczyszczenia)
METODY STERYLIZACJI

1. Fizyczno-termiczne:

  • parą wodną,
  • suchym gorącym powietrzem.


2. Fizyczne, nietermiczne:

  • za pomocą promieni jonizujących,
  • filtracyjna (w stopniu ograniczonym)


3. Chemiczno-fizyczne:

  • gazowa tlenkiem etylenu
  • formaldehydowa



Postępowanie aseptyczne powinno uwzględniać wszystkie możliwe drogi szerzenia, źródła zakażenia, rezerwuary i umiejętnie je ograniczać.

Źródła zakażenia w szpitalu:


  • chorzy z infekcjami,
  • nosiciele,
  • środowiska wodne


Drogi szerzenia się drobnoustrojów:

  • personel medyczny (nosiciele, skóra rąk), 
  • niejałowe narzędzia, 
  • sprzęt medyczny, 
  • aparatura, 
  • leki, 
  • materiały zanieczyszczone, 
  • powietrze, 
  • bielizna


Związki i preparaty dezynfekcyjne:


  •  związki fenolowe,
  •  związki chloru,
  •  aldehydy,
  •  czwartorzędowe związki amoniowe


ANTYSEPTYKA

Jest to stosowanie środków bakteriobójczych w miejscu ich wysiewu, we wrotach możliwego wtargnięcia zakażenia na powierzchni ciała – skóra, błony śluzowe, zranienia, lub też w polach chirurgicznie odsłoniętych lub otwartych.
Celem antyseptyki jest zapobieganie kolonizacji lub zakażenia przez przywrócenie jałowości zakażonym przedmiotom lub ranom, w wyniku stosowania preparatów bakteriobójczych

Skóra rąk jest w normalnych warunkach zanieczyszczona drobnoustrojami, które znajdują się na jej powierzchni lub w głębszych warstwach, w szczelinach, mieszkach włosowych i zachyłkach gruczołów potowych.
Drobnoustroje znajdujące się na powierzchni skóry nazywamy florą przejściową, natomiast bytujące w głębi skóry – florą osiadłą.
W skład flory przejściowej mogą wchodzić wszystkie drobnoustroje, z którymi styka się ręka, oraz drobnoustroje wydzielane z głębi skóry.
Są one łatwo usuwalne już przez zwykłe mycie wodą z mydłem lub z dodatkiem silniejszego detergentu.
Niezwykle ważnym elementem dla całości postępowania antyseptycznego jest mycie i antyseptyka rąk stosowana przez personel szpitalny pomiędzy pielęgnacją kolejnych chorych.
Pielęgnacja chorych zakażonych lub nosicieli szczepów wieloopornych na antybiotyki wymaga zmiany fartuchów
Zabezpieczanie i usuwanie zużytych opatrunków i zmienianej bielizny
 Materace i poduszki z materiału niewrażliwego na wyjaławianie termiczne

  • Dokładna dezynfekcja, mycie i wyjaławianie narzędzi wielokrotnego użycia, sprzętu diagnostycznego, elementów układu oddechowego respiratora, itp.


Antyseptyki stosowane do odkażania rąk:

  • alkohol etylowy,
  • alkohol izopropylowy,
  • mydła antyseptyczne
  • usuwają jedynie florę przejściową


Antyseptyki tzw. dwufazowe zawierające chloroheksydynę, alkohol i bromek benzalkoniowy (Manusan, Dishand) powodują zniszczenie flory przejściowej i częściowo flory osiadłej.
Antyseptyka pola operacyjnego:

  • kąpiel antyseptyczna
  • odkażanie pola operacyjnego
  • folie chirurgiczne

Zakażenie szpitalne 

to takie, które nie występowało ani nie znajdowało się w okresie wylęgania gdy chory był przyjmowany do szpitala.
Może ujawnić się zarówno podczas hospitalizacji, jak i po wypisaniu chorego do domu.
Źródłem zakażenia szpitalnego może być własna flora bakteryjna chorego lub środowisko zewnętrzne.
Najważniejsze drogi zakażeń szpitalnych to te, w których następuje bezpośredni kontakt chorego z różnego rodzaju zakażonym materiałem (aparatura diagnostyczna, sprzęt leczniczy, narzędzia, cewniki, itp.).

Drobnoustroje najczęściej wywołujące zakażenia szpitalne:
- Escherichia coli,
- Klebsiella (pałeczka)
-Enterobacter (Gram-, względnie beztlenowa pałeczka)
-  Pseudomonas (Pałeczka ropy błękitnej)
- Proteus (bakteria)
- Acinetobacter (bakterie tlenoweGram ujemne)
- Serratia marcescens (Pałeczka krwawa, pał. cudowna)
- Staphylococcus aureus (Gronkowiec złocisty) , S.epidermalis (Gronkowiec skórny)
- Streptococcus foecalis (paciorkowce kałowe)


Najczęstsze lokalizacje zakażeń szpitalnych:


  • drogi moczowe
  • zapalenia płuc
  • rany
  • skóra


HIGIENICZNE MYCIE RĄK- zawsze i wszędzie

WSKAZANIA:

Higieniczne mycie i dezynfekcję rąk wykonuje się przed nałożeniem i po zdjęciu rękawiczek jednorazowego użytku/jałowych.

Sytuacje, przed którymi zaleca się przeprowadzenie higienicznego mycia rąk:
· przed pielęgnacją i w czasie pielęgnacji pacjentów z obniżoną odpornością immunologiczną lub pacjentów z grupy wysokiego ryzyka np. noworodków oddziału neonatologicznego, patologii noworodka,  pediatrycznego, sal intensywnego nadzoru

  • używanie sterylnego sprzętu
  • używanie zdezynfekowanego sprzętu
  • kontakt z lekami
  • przygotowywanie posiłków i kontakt z żywnością
  • iniekcje
  • pobieranie krwi


  • przed wejściem do bloku operacyjnego/sali, do magazynu jałowego sprzętu (do sfery jałowej sterylizatornii)
  • przed wykonaniem zabiegów aseptycznych
  • przed wykonywaniem zabiegów inwazyjnych
  • po każdym kontakcie z drenażem rany
  • po kontakcie z materiałem zakaźnym ( krwią, płynami ustrojowymi, wydzielinami i wydalinami chorego)
  • po opuszczeniu boksów izolujących chorych zakaźnie
  • przed wydawaniem posiłków i przed kontaktem rąk z naczyniami po ich dezynfekcji

Sytuacje, przed którymi i po których należy przeprowadzić higieniczne mycie rąk

procedury wymagające kontaktu z błonami śluzowymi:

  • badanie ginekologiczne
  • badanie jamy ustnej
  • odsysanie wydzieliny u zaintubowanych pacjentów
  • badania endoskopowe
  • opieka nad pacjentem
  • kontakt z ranami, zmiana opatrunków
  • zabiegi wymagające zachowania aseptyki
  • wprowadzanie/kontakt z wenflonami w żyłach obwodowych/cewnikami
  • wprowadzenie/kontakt z cewnikiem urologicznym
  • punkcje (punkcja lędźwiowa/mostka)
  • w przypadku zabiegów, które wymagają użycia sterylnych rękawiczek zaleca się dezynfekcję dłoni.

Przykłady sytuacji, po których zaleca się przeprowadzenie higienicznego mycia rąk:

  • kontakt z krwią lub płynami ustrojowymi poprzez zajmowanie się instrumentami, sprzętem, umeblowaniem - np. w związku ze sprzątaniem i czyszczeniem.
  • kontakt z pacjentem, który cierpi na chorobę zakaźną lub jest nosicielem mikroorganizmów wyjątkowo istotnych kliniczne lub epidemiologicznie (przykładowo, wszyscy odizolowani pacjenci oraz pacjenci, u których występują wielooporne szczepy bakterii).
  • opróżnianie zbiorników z moczem, basenów itp.
  • badania zewnętrznych narządów płciowych, odbytu/odbytnicy.


PAMIĘTAJ 

1. Ręce wolne od biżuterii (pierścionki, bransolety, zegarki itp.)
2. Paznokcie bez lakieru, obcięte do linii opuszków palców, brak sztucznych paznokci
3. Dezynfekcja rąk obowiązuje po zakończeniu czynności brudnych np. zmiana opatrunku, toaleta chorego, zmiana bielizny pościelowej.
4. Używanie rękawiczek nie zastępuje mycia rąk.
5. Po zdjęciu rękawiczek i przed ich założeniem obowiązuje higieniczne mycie rąk.
6. Zmiana rękawiczek obowiązuje między czystymi i brudnymi zabiegami dotyczącymi tego samego chorego.
Uwaga!
W sytuacjach kiedy nie można wykonać prawidłowego mycia i dezynfekcji rąk –stany nagłego zagrożenia życia - dopuszcza się zdezynfekowanie rąk.

algorytm i procedury dotyczące higienicznego mycia rąk znajdziecie pod tym linkiem (klik)

DEZYNFEKCJA

Dezynfekcja (odkażanie) 
     niszczenie drobnoustrojów chorobotwórczych i ich form przetrwalnikowych środkami fizycznymi i chemicznymi, w celu zapobiegania zakażeniu. Dezynfekcję podejmuje się przede wszystkim w środowisku zewnętrznym, a także w stosunku do powłok ciała - w mniejszym stopniu w stosunku do jam ciała.

Rozróżnia się
  • dezynfekcję zapobiegawczą 
  • dezynfekcję ogniskową

Dezynfekcja zapobiegawcza dotyczy tych elementów środowiska, które narażone są na zakażenie (np. kuchnia, stołówka, łaźnia, naczynia, inne przedmioty).

Dezynfekcja ogniskowa wykonywana jest jako bieżąca i końcowa.


Dezynfekcja bieżąca podejmowana jest w ogniskach zakażenia, a więc np. 
przy łóżku chorego lub w otoczeniu nosiciela. 

Dezynfekcję końcową  przeprowadza się w pomieszczeniach, w których przebywał chory.

Środkami fizycznymi służącymi do odkażania są: oczyszczanie mechaniczne, działanie wysoką temperaturą, bezpośrednie napromieniowanie słoneczne, napromieniowanie promieniami nadfioletowymi, wysuszanie. 
W dezynfekcji znajdują zastosowanie także środki chemiczne - w postaci roztworów, emulsji, zawiesin.

Aby dezynfekcja była skuteczna, środek odkażający powinien mieć stężenie najkorzystniejsze dla danych warunków, stykać się bezpośrednio z całą masą lub powierzchnią odkażanych przedmiotów, działać przez określony czas i w odpowiedniej temperaturze.

POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI MEDYCZNYMI

Podstawy prawne procedury: 
„Ustawa o chorobach zakaźnych i zakażeniach” z dnia 06.09.2001 r. (Dz. U. Nr 126 11.2.1384 z późniejszymi zmianami).

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 sierpnia 2007r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi

Odpady zakaźne

odpady medyczne o kodach 18 01 02*, 18 01 03*, 18 01 80*
i 18 01 82*, zwane dalej „odpadami zakaźnymi”, są to odpady 
niebezpieczne, które zawierają żywe mikroorganizmy lub ich
toksyny, o których wiadomo lub co do których istnieją wiarygodne 
podstawy do przyjęcia, że wywołują choroby zakaźne u ludzi lub 
innych żywych organizmów

Do tej grupy odpadów zaliczane są:

  • części ciała i organy, 
  • pojemniki na krew, 
  • zużyte materiały opatrunkowe, 
  • strzykawki, materiały medyczne, szpatułki, 
  • rękawiczki jednorazowe, 
  • dreny, sondy, kaniule, cewniki,  ssaki, 
  • fartuchy jednorazowe, 
  • probówki do pobierania krwi  itp., igły, 
  • skalpele i inne ostre narzędzia jednorazowe oraz  inne odpady zawierające żywe drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny

Odpady specjalne:

odpady medyczne, o kodach 18 01 06*, 18 01 08* i 18 01 
10*, zwane dalej „odpadami specjalnymi”, są to odpady 
Niebezpieczne, które zawierają substancje chemiczne, o 
których wiadomo lub co do których istnieją wiarygodne 
podstawy do sądzenia, że wywołują choroby niezakaźne u 
ludzi lub innych żywych organizmów albo mogą być
źródłem skażenia środowiska

Do tej grupy odpadów zaliczane są:
chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, leki cytotoksyczne, odpady amalgamatu dentystycznego

Odpady pozostałe:

odpady medyczne o kodach 18 01 01, 18 01 04, 18
01 07, 18 01 09 i 18 01 81 – zwane dalej „odpadami 
pozostałymi”, są to odpady medyczne nie posiadające 
właściwości niebezpiecznych

Do grupy tej zaliczane są m.in.:

  • nieskażone narzędzia i ich resztki, 
  • chemikalia nie  zawierające substancji niebezpiecznych, 
  • leki z  wyjątkiem leków cytotoksycznych i  
  • opakowania po lekach, szczepionkach oraz inne 
  • odpady niezakaźne i nie zawierające substancji niebezpiecznych.

SCHEMAT POSTĘPOWANIA Z ODPADAMI  ZAKAŹNYMI

1.Odpady niebezpieczne, z wyjątkiem odpadów o ostrych końcach i krawędziach, zbiera się do pojemników lub worków jednorazowego użycia koloru czerwonego z folii polietylenowej, nieprzeźroczystych, wytrzymałych, odpornych na działanie wilgoci i środków chemicznych, z możliwością jednokrotnego zamknięcia. 

2. Worki jednorazowego użycia umieszcza się na stelażach lub w sztywnych pojemnikach (jednorazowego lub wielokrotnego użycia), w taki sposób, aby ich górna, wywinięta na szerokość około 20 cm krawędź, nie uległa skażeniu. 

3. Odpady medyczne o ostrych końcach i krawędziach zbiera się w sztywnych, odpornych na działanie wilgoci, mechanicznie odpornych na przekłucie bądź przecięcie pojemnikach jednorazowego użycia. Pojemniki te umieszcza się w miejscach powstawania odpadów. Dopuszcza się zbieranie odpadów określonych do pojemników wielokrotnego użycia.

4. Pojemniki lub worki, o których mowa w ust. 1, należy wymieniać na nowe, nie rzadziej niż jeden raz dziennie. Pojemniki lub worki mogą być wypełnione nie więcej niż do 2/3 ich objętości. 

5. Pojemniki, o których mowa w ust. 3, należy wymieniać na nowe, nie rzadziej niż co 48 h. Pojemniki mogą być wypełnione nie więcej niż do 2/3 ich objętości. 


6. Niedopuszczalne jest otwieranie raz zamkniętych pojemników lub worków jednorazowego użycia, o których mowa w ust. 1 i 3. 

7. Każdy pojemnik i każdy worek jednorazowego użycia powinny posiadać: 
widoczne oznakowanie, świadczące o rodzaju odpadów w nich przechowywanych; 
widoczne oznakowanie, świadczące o miejscu pochodzenia odpadów; 
datę zamknięcia; 
 informacje pozwalające zidentyfikować osobę zamykającą pojemnik lub worek.

8. W przypadku uszkodzenia worka lub pojemnika należy go w całości umieścić w innym większym
       nieuszkodzonym worku lub pojemniku. 

9. Po napełnieniu pojemników do 2/3 objętości lub upływie dopuszczalnego czasu użytkowania należy je szczelnie zamknąć, oznaczyć datą zamknięcia i umieścić w odpowiednio przystosowanym do tego celu pomieszczeniu lub w wydzielonym chłodzonym miejscu (lodówce). 

10. Odpady należy transportować w pojemnikach, w których zostały zebrane
Wszelkie manipulacje należy przeprowadzać z zachowaniem najwyższej ostrożności (nie infekować zewnętrznych powierzchni).

11. Czas magazynowania odpadów zakaźnych nie może przekraczać 48 godzin w pomieszczeniach o temperaturze wyższej niż 100C. W temperaturze poniżej 100C zakaźne odpady medyczne mogą być magazynowane tak długo jak pozwalają na to ich właściwości, ale nie dłużej niż 14 dni.
Odpady zabierane są do utylizacji przez pracownika firmy posiadającej zgodę na utylizacje odpadów specjalnych zgodnie z zawartą umową;

Po każdym usunięciu odpadów pomieszczenie lub miejsce magazynowania powinno być poddane dezynfekcji a następnie umyte.

SCHEMAT POSTĘPOWANIA Z MATERIAŁEM ZAKAŹNYM PRZY ZABIEGACH PODCZAS WIZYT DOMOWYCH
Zużyty sprzęt jednorazowy i materiały zakaźne należy umieścić w jednorazowych, specjalnych pojemnikach na materiały zakaźne.
W przypadku dużej ilości materiału zakaźnego miękkiego należy umieścić go w worku koloru czerwonego i szczelnie go zawiązać.
Po powrocie do przychodni należy założyć rękawiczki jednorazowe i odzież ochronną, oznaczyć zgodnie z pkt 4/A/7 oraz  umieścić pojemniki, worki w pomieszczeniu służącym do przechowywania odpadów.
Pojemnik, w którym były one transportowane umieszczamy w wannie z roztworem do dezynfekcji.

Odstępstwa od procedury
Od niniejszej procedury nie ma odstępstw.

Dokumenty związane z procedurą
  • Umowa z wyspecjalizowaną firmą posiadająca zgodę na utylizacje odpadów specjalnych.
  • Instrukcje środowiskowe dotyczące zasad selektywnego zbierania odpadów.

Odpowiedzialność
Odpowiedzialność za realizację działań określonych w procedurze ponoszą wszyscy zatrudnieni pracownicy.

UWAGA !!!!
AKTUALIZACJA W/G rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 5 października 2017 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi

CZERWONY KOLOR 
W tej grupie odpadów zbierane powinny być najbardziej niebezpieczne odpady medyczne, które mogą wywoływać choroby u ludzi i zwierząt.
Zalicza się do nich odpady o następujących kodach (katalog kodów z objaśnieniem znajduje się w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów):
  • 18 01 02*[1] - Części ciała i organy oraz pojemniki na krew i konserwanty służące do jej przechowywania;
  • 18 01 03- Inne odpady, które zawierają żywe drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do przeniesienia materiału genetycznego np. zainfekowane pieluchomajtki, podpaski, zużyte opatrunki, gaziki, podkłady;
  •  18 01 80* - Zużyte peloidy po zabiegach wykonywanych w ramach działalności leczniczej o właściwościach zakaźnych;
  • 18 01 82* - Pozostałości z żywienia pacjentów oddziałów zakaźnych.

ŻÓŁTY KOLOR 
Do tego rodzaju pojemników lub worków zbiera się mniej niebezpieczne odpady medyczne i zalicza się do nich:
  • 18 01 06* - Chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, zawierające substancje niebezpieczne;
  • 18 01 08* - Leki cytotoksyczne i cytostatyczne;
  • 18 01 10* - Odpady amalgamatu dentystycznego.

KOLOR NIEBIESKI, CZARNY LUB ZIELONY 
Do tej grupy odpadów zbierane są pozostałe odpady medyczne, takie jak:
  • 18 01 01 - Narzędzia chirurgiczne i zabiegowe oraz ich resztki – nieskażone: skalpele, igły, noże chirurgiczne, nici chirurgiczne, nożyczki;
  • 18 01 04 - Inne odpady niż wymienione w 18 01 03 (np. opatrunki z materiału lub gipsu, pościel, ubrania jednorazowe, pieluchy, podkłady, wkładki);
  • 18 01 07 - Chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, inne niż wymienione 18 01 06, czyli niezawierające substancji niebezpiecznych;
  • 18 01 09 - Leki inne niż wymienione w 18 01 08 – wadliwe, przeterminowane leki;
  • 18 01 81 - Zużyte peloidy po zabiegach wykonywanych w ramach działalności leczniczej, inne niż wymienione w 18 01 80.

3 komentarze:

  1. Mam pytanie: do których worków wyrzuca się pieluchy, pieluchomajtki, pampersy? Czy jeśli jest to pampers z oddziału onkologicznego, to wyrzuca się go do czerwonego bądź żółtego? W tej materii napotkałam na duże zróźnicowanie. W szkole nam mówią, że tylko do czerwonego, a w szpitalu wyrzucają normalnie do niebieskiego. Wczytuję się też w rozporządzenie ministerstwa, ale niewiele mi ono wyjąsnia. Te z kodem 180103 wyrzuca się do czerwonego (tu wymienuine są zainfekowane pieluchomajtki), a te z kodem 180104 (to też są wymienione pieluchy) umieszcza się nie-w czerwonych. Które to są zainfekowane, a które nie? Pomóż.Anna

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. wszystko co związane z pacjentem należy traktować jako zainfekowane. Każdy zużyty pampers zawiera wydzieliny i wydaliny pacjenta, które mają w sobie różne bakterie itp. Zawsze wyrzucamy do czerwonego dla własnego i innych bezpieczeństwa

      Usuń
  2. Bardzo dobrze i obrazowo napisany artykuł o dezynfekcji i sterylizacji. Warto edukować i tym samym dbać o bezpieczeństwo społeczeństwa.

    OdpowiedzUsuń