UKŁAD ODDECHOWY (anatomia dla początkujących)

 18+
"Filmik przedstawiony w tym materiale 'Anatomia dla początkujących' przeznaczony jest dla ludzi o naprawdę mocnych nerwach.
Jego gospodarzem jest Dr Gunther von Hagens, niemiecki lekarz, patomorfolog i anatom, wynalazca
plastynacji - lepiej znany jako Doktor Śmierć.Dr Gunther von Hagens to twórca Plastinarium
- ośrodka preparacji zwłok metodą plastynacji, znajdującego się w niemieckim mieście Guben. Program nagrano w Instytucie Plastynacji w Heidelbergu  w Niemczech w obecności dawców ciał i studentów. Wszystkie wykorzystane ciała były przekazane  przez ich właścicieli na cele naukowe."

UKŁAD ODDECHOWY
To układ anatomiczny i czynnościowy, który za zadanie ma wymianę gazową - dodstarczanie organizmowi tlenu i wydalanie zbędnych produktów przemiany materii, np. dwutlenku węgla CO2.

Górne drogi oddechowe:

-JAMA NOSOWA- leży w górnej części trzewioczaszki , zbudowana z części kostnej i chrzęstnej. Wyścielona jest unaczynioną błoną śluzową z nabłokiem wielorzędowym migawkowym , który ma liczne komórki kubkowe. Komórki te biorą udział w wydzielaniu śluzu.

- GARDŁO- jest to cewa włóknisto mięsniowa rozciągająca się od podstawy czaszki do VI kręgu szyjnego.  W gardle krzyżuje się droga oddechowa z pokarmową.
Gardło ma szereg otworów, którymi łączy się z jamą nosową przez nozdrza tylne, z jamą bębenkową przez ujście trąbek słuchowych, z jamą ustną przez cieśń gardzieli i z krtanią. Najważniejszą tętnicą doprowadzającą krew do gardła jest tętnica gardłowa wstępująca, odchodząca od tętnicy szyjnej zewnętrznej. Zaopatruje ona swoimi gałązkami również migdałki podniebienne  i ujście gardłowe trąbki słuchowej. Żyły gardła tworzą na jego ścianie zewnętrznej duży splot. Naczynia chłonne gardła drenując chłonkę do węzłów chłonnych zagardłowych oraz do węzłów chłonnych głębokich szyi. 

- KRTAŃ-  jest to nieparzysty narząd służący do wydawania dźwięków (narząd emisji głosu) i nalezy do narządu oddechowego.
Zawieszona jest za pomocą wiązadeł i mięśni na kości gnykowej. Wnętrze dzieli się na przedsionek, jamę podgłośniową, jamę pośrednią.

W jamie pośredniej znajdują się fałdy głosowe tworzące wargi głosowe. Wargi tworzą głośnię. 
W obrębie głośni leżą  chrząstki : tarczowata, pierścieniowata (nieparzyste) i nalewkowata (parzysta).
Szpara pomiędzy wargami tworzy szparę głośni. Głośnia jest miejscem wytwarzania głosu.

Dolne drogi oddechowe

- TCHAWICA- zbudowana jest z pierścieniowatych chrząstek (z przodu) i z błony mięśniowej ( z tyłu) . Na końcu dzieli się na oskrzela główne. Miejsce to nazywamy OSTROGĄ TCHAWICY (droga oddechowa) rozdzielająca powietrze do płuc. 
Tchawica to sprężyste przedłużenie krtani zapewniające dopływ powietrza do płuc.

- OSKRZELA- tworzą drzewo oskrzelowe- jest to część układu oddechowego między tchawicą a oskrzelikami . Tworzy system rozgałęzionych rurek.  Ściana oskrzeli wysłana jest błoną śluzową z nabłonkiem wielorzędowym migawkowym umożliwiającym czynne przemieszczanie się śluzu. 
Oskrzela dzielą się na:
                           dwa oskrzela główne (prawe i lewe)
                                                 

                                                            oskrzela płatowe

                                    segmentowe

       oskrzeliki, które kończą się ślepo lub workowato

Oskrzeliki to zakończenia oskrzeli. 
Oskrzela główne (płatowe, segmentowe) zbudowane są jak tchawica . Natomiast oskrzeliki nie posiadają chrząstek . Zbudowane są z mięśni gładkich i włókien sprężystych. Są rusztowaniem dla pęcherzyków płucnych. 

- PŁUCA
to narząd parzysty, występuje płuco prawe i lewe. Oba położone są w klatce piersiowej  i mają kształt stożka z podstawą na przeponie. 


 Komórki płuca to PNEUMOCYTY (dokładnie jest to komórka nabłonka oddechowego w pęcherzykach płucnych)
Płuca są podzielone szczelinami międzypłatowymi na płaty . Prawe płuco jest większe i posiada trzy płaty. Płuco lewe ma dwa płaty i szczelinę skośną i tu znajduje się miejsce na serce. 
Płaty są tworzone przez segmenty (które są  również segmentami oskrzelowymi)
Jednostką funkcjonalną płuca jest GRONKO (elementarna czynnościowa jednostka płuc).
Ściana pęcherzyków jest bardzo cienka , dzięki czemu możliwe jest przenikanie gazów ze światła pęcherzyka do światła naczyń włosowatych. 
Płuca okryte są OPŁUCNĄ. Opłucna składa się z dwóch ścian :
1. zewnętrznej ściennej (przylega do ścian klatki piersiowej)
2. wewnętrznej opłucnej (płucnej) , która zrośnięta jest z płucami.
Między nimi znajduje się jama opłucnowa z ujemnym ciśnieniem.

 ODDYCHANIE
1. PŁUCNE (zewnętrzne) polega na wymianie tlenu i CO2 między krwią, a powietrzem, a następnie doprowadzeniem tlenu do komórek.
2. ODDYCHANIE TKANKOWE (wewnętrzne) polega na wymianie tlenu i CO2 między krwią a tkankami , a następnie na wytworzeniu energii ATP w mitochondriach komórek. 

FAZY ODDECHU

1. wdech- wymaga skurczu mięśni wdechowych ( przepony i mięśni międzyżebrowych ) Mięśnie oddechowe, do których należy przede wszystkim przepona oraz mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne umożliwiają unoszenie żeber zwiększając objętość klatki piersiowej, przez co spada ciśnienie w drogach oddechowych prowadzące do wdechu. Wdech trwa tak długo, aż dojdzie do wyrównania ciśnienia pęcherzykowego z ciśnieniem atmosferycznym. W niektórych sytuacjach mechanizm ten wspomagany jest przez mięśnie pochyłe i mostkowo-obojczykowo-sutkowe i mięśnie tłoczni brzusznej.

2. wydech- jest aktem biernym ( przepona i mięśnie międzyżebrowe  rozkurczają się)

 Za regulację oddychania odpowiada ośrodek oddechowy zlokalizowany w rdzeniu przedłużonym i moście. Wywołuje on powstanie rytmu oddychania, kontroluje głębokość i częstość oddechu w zależności od pobudzenia receptorów. Proces jest nieświadomy, choć możliwa jest świadoma kontrola oddychania z udziałem kory mózgu.
Przy spokojnym oddechu pracuje głównie przepona. Płuca przyczepione są do przepony i na górze do mięśni międzyżebrowych. Kiedy organizm ma większy wysiłek oddycha szybciej, wtedy przepona mocniej się kurczy , a większą pracę wykonują mięśnie międzyżebrowe. 
Wdech i wydech nasilony powodują uruchomienie mięśni oddechowych i dodatkowych o których wspomniałam wcześniej. 

WDECH
 mięśnie pociągają kości klatki piersiowej, która powiększa się wraz ze ścianą klatki , rozszerza się opłucna ścienna. Na skutek podciśnienia w jamie opłucnej pociągana jest opłucna płucna , która rozciąga tkankę płucną oraz oskrzeliki co powoduje wciąganie powietrza, czyli wdech.
WYDECH
Po tej fazie mięśnie rozkurczają się, klatka piersiowa zmniejsza się, powietrze z dróg oddechowych jest usuwane, następuje wydech.

Opłucna- błona surowicza otaczająca płuca

PODSUMOWANIE

1. GÓRNE DROGI ODDECHOWE TO JAMA NOSOWA, GARDŁO, KRTAŃ
2. DOLNE DROGI ODDECHOWE TO TCHAWICA I OSKRZELA
3. GŁÓWNY NARZĄD ODDECHOWY TO PŁUCA
4. FUNKCJE NARZĄDÓW:
-jama nosowa: droga oddechowa, ocieplanie wdychanego powietrza, oczyszczanie z zanieczyszczeń wdychanego powietrza
-gardło: droga oddechowa (i pokarmowa)
-krtań: narząd drogi oddechowej, narząd emisji głosu
-tchawica: droga oddechowa (oczyszczanie powietrza z zanieczyszczeń)
-oskrzela: droga oddechowa
-płuca: miejsce wymiany gazowej (pobieranie tlenu i wydalanie CO2)
5. KOMÓRKI PŁUC - pneumocyty
6. GRONO- jednostka funkcjonalna płuca
7. ODDYCHANIE ZEWNĘTRZNE polega na wymianie O i CO2 między krwią a powietrzem, a następnie doprowadzenie tlenu do komórek
8. ODDYCHANIE WEWNĘTRZNE polega na wymianie O i CO2 między krwią a tkankami oraz wewnątrzkomórkowe reakcje chemiczne (ATP) z użyciem tlenu
9. FAZY ODDECHU; wdech i wydech
10. PRZEPONA - główny mięsień oddechowy
11. WDECH: 
- wciągnięcie powietrza jamą nosową
- skurcz mięsni oddechowych
- zwiększenie objętości klatki piersiowej
- powstaje podciśnienie
- zasysa się powietrze do płuc
- obniżenie się przepony
12. WYDECH - akt bierny ( wyzwala się energia elastyczna płuc i klatki piersiowej)
- rozkurcz mięsni oddechowych
- przepona unosi się do góry
- powstaje nadciśnienie usuwane z płuc
- opada klatka piersiowa do stanu pierwotnego