Odpady oznaczają substancję lub przedmiot należący do jednej z kategorii określonych w załączniku do ustawy o odpadach, których personel medyczny pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do ich pozbycia jest zobowiązany.
RODZAJE ODPADÓW MEDYCZNYCH
W zakładach opieki zdrowotnej wytwarzane są dwa rodzaje odpadów:
- ODPADY KOMUNALNE - nie stwarzają zagrożenia (opakowania, szkło, papier, niezakaźne resztki pokarmowe)
- ODPADY MEDYCZNE - powstają w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny:
odpady medyczne niebezpieczne:
odpady specyficzne, zawierające żywe drobnoustroje chorobotwórcze lub (i) ich toksyny oraz inne formy zdolne do przeniesienia materiału genetycznego, o których sądzi się, że wywołują choroby u ludzi i zwierząt. Są one o kodach klasyfikacyjnych 180102, 180103, 180180, 180183
Do odpadów specyficznych zalicza się:
- ostre narzędzia
- użyte materiały opatrunkowe
- strzykawki, wenflony, aparaty po przetoczeniu krwi, kaniule, cewniki, jednorazowe opakowania na krew, rękawiczki jednorazowego użytku probówki, i pojemniki na probówki do analiz
- pościel i fartuchy jednorazowego użytku, które pozostawały w kontakcie z zakażonym pacjentem, wydzielinami i wydalinami stanowiącymi potencjalne ryzyko zakażenia lub innym materiałem zakaźnym
- pozostałości z żywienia pacjentów oddziałów zakaźnych
- preparaty biologiczne, w tym aktywne szczepionki
- kultury laboratoryjne
- tkanki i szczątki ludzkie
- i inne jeśli pozostawały w kontakcie z zakażonym pacjentem lub materiałem zakaźnym
odpady medyczne specjalne, zawierające substancje chemiczne, o których wiadomo lub co do których istnieją podstawy do sądzenia, że wywołują choroby niezakaźne u ludzi i zwierząt , o kodach klasyfikacyjnych : 180108, 180106, 1801.
Do odpadów specjalnych zalicza się:
- pozostałości cytostatyków
- niektóre środki farmaceutyczne
- odczynniki i błony fotograficzne
- baterie
- świetlówki, oleje, niektóre odczynniki chemiczne. substancje radioaktywne
odpady inne niż niebezpieczne - odpady powstałe przy świadczeniu usług medycznych, które nie stanowią zagrożenia dla ludzi ani środowiska.
Odpady medyczne nie mogą być unieszkodliwiane przez składowanie ( na składowiskach śmieci) jak większość odpadów komunalnych. W celu unieszkodliwienia odpadów medycznych, zgodnie z zaleceniami WHO , stosuje się spalanie ( PIROLIZĘ) oraz autoklawowanie , dezynfekcję fizyczną i chemiczną, działanie mikrofali.
GROMADZENIE I PRZECHOWYWANIE ODPADÓW
W przypadku gdy przewiduje się te same metody unieszkodliwienia, dopuszcza się wspólne zbieranie odpadów niebezpiecznych o różnej charakterystyce, np.
- każdy rodzaj odpadów niebezpiecznych Z WYJĄTKIEM ODPADÓW O OSTRYCH KOŃCACH I KRAWĘDZIACH, powinien być zbierany w miejscu ich powstawania do pojemników lub worków jednorazowego użytku , które gwarantują odpowiednie zabezpieczenie życia i zdrowia ludzi oraz środowiska:
- worki jednorazowego użytku powinny być umieszczane na stelażach lub w sztywnych pojemnikach , tak aby wywinięta na około 20 cm górna krawędź nie uległa skażeniu
- worek po napełnieniu należy zamknąć i przekazać do utylizacji (unieszkodliwienia)
2. przedmioty o ostrych końcach i krawędziach powinny być zbierane do sztywnych, odpornych na przebicie pojemników z nieodwracalnym zamknięciem
- pojemniki te powinny znajdować się w miejscach powstawania odpadów
- po napełnieniu pojemnik należy zamknąć, opisać i przekazać do unieszkodliwienia
3. Pojemniki lub worki na odpady należy wymieniać na nowe po napełnieniu 2/3 objętości, jednak nie rzadziej niż raz dziennie
4. niedopuszczalne jest otwieranie już raz zamkniętych pojemników lub worków jednorazowego użytku, a w razie uszkodzenia należy je w całości umieścić w innym, większym, nieuszkodzonym worku lub pojemniku.
5. każdy pojemnik lub worek jednorazowego użytku powinien być widocznie oznakowany, nalezy odpisać rodzaj odpadów w nim przechowywanych, miejsce powstania odpadów,, podać datę zamknięcia pojemnika lub worka, opisać dane pozwalające zidentyfikować osobę zamykającą pojemnik lub worek.
Tak przygotowane opisane i zapakowane odpady trzeba regularnie przekazywać specjalistycznej firmie uprawnionej do przeprowadzania utylizacji odpadów medycznych. Do tego czasu muszą być one odpowiednio przechowywane. W zależności od rodzaju na przykład w temperaturze do 10 albo do 18 st. C, przez nie więcej niż 72 godziny, a maksymalnie 30 dni. Pomieszczenie powinno zostać zdezynfekowane oraz umyte każdorazowo po pozbyciu się magazynowanych w nim odpadów medycznych.
Utylizacja
Zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia z 23 grudnia 2002 r. odpady takie nie mogą być poddawane odzyskowi. Istnieje kilka metod ich unieszkodliwiania. Zakaźne substancje aktywne biologicznie, jak również odpady amalgamatu dentystycznego należy poddać odpowiedniej obróbce fizyczno-chemicznej. Wspomniane cytotoksyczne i cytostatyczne leki można poddać jedynie procesowi termicznego przekształcania odpadów, czyli spaleniu w specjalnej spalarni. Jest to zresztą najczęściej stosowane rozwiązanie w przypadku utylizacji odpadów medycznych. Wśród innych wymienić można jeszcze dezynfekcję termiczną, poddanie działaniu mikrofal czy autoklawowanie.
UWAGA !!!!
AKTUALIZACJA W/G rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 5 października 2017 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi
CZERWONY KOLOR
W tej grupie odpadów zbierane powinny być najbardziej niebezpieczne odpady medyczne, które mogą wywoływać choroby u ludzi i zwierząt.
Zalicza się do nich odpady o następujących kodach (katalog kodów z objaśnieniem znajduje się w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów):
- 18 01 02*[1] - Części ciała i organy oraz pojemniki na krew i konserwanty służące do jej przechowywania;
- 18 01 03* - Inne odpady, które zawierają żywe drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do przeniesienia materiału genetycznego np. zainfekowane pieluchomajtki, podpaski, zużyte opatrunki, gaziki, podkłady;
- 18 01 80* - Zużyte peloidy po zabiegach wykonywanych w ramach działalności leczniczej o właściwościach zakaźnych;
- 18 01 82* - Pozostałości z żywienia pacjentów oddziałów zakaźnych.
ŻÓŁTY KOLOR
Do tego rodzaju pojemników lub worków zbiera się mniej niebezpieczne odpady medyczne i zalicza się do nich:
- 18 01 06* - Chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, zawierające substancje niebezpieczne;
- 18 01 08* - Leki cytotoksyczne i cytostatyczne;
- 18 01 10* - Odpady amalgamatu dentystycznego.
KOLOR NIEBIESKI, CZARNY LUB ZIELONY
Do tej grupy odpadów zbierane są pozostałe odpady medyczne, takie jak:
- 18 01 01 - Narzędzia chirurgiczne i zabiegowe oraz ich resztki – nieskażone: skalpele, igły, noże chirurgiczne, nici chirurgiczne, nożyczki;
- 18 01 04 - Inne odpady niż wymienione w 18 01 03 (np. opatrunki z materiału lub gipsu, pościel, ubrania jednorazowe, pieluchy, podkłady, wkładki) rzeczy ze środowiska nieskażonego
- 18 01 07 - Chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, inne niż wymienione 18 01 06, czyli niezawierające substancji niebezpiecznych;
- 18 01 09 - Leki inne niż wymienione w 18 01 08 – wadliwe, przeterminowane leki;
- 18 01 81 - Zużyte peloidy po zabiegach wykonywanych w ramach działalności leczniczej, inne niż wymienione w 18 01 80.
źródło: podręcznik dla studentów medycznych- dr. n. W. Ciechaniewicz, dr. n, med. E. Grochans, mgr piel. E. Łoś
