NADCIŚNIENIE TĘTNICZE / problemy pielęgnacyjne i cele opieki

Hypertonia aretrialis , czyli nadciśnienie tętnicze to utrwalone podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi (większe lub równie 140/ 90 mmHg). Częstość zachorowań na tę przypadłość rośnie wraz z wiekiem.  U młodszych osób gdzie nie powinno to występować zazwyczaj przyczyną jest nadciśnienie wtórne. Powstaje ono w wyniku występowania chorób, które podnoszą ciśnienie: choroby nerek, zespół Conna, zespół Cushinga, obturacyjny bezdech senny, zwężenie aorty  czy guz rdzenia nadnerczy (chromochłonny).
 Osoby w średnim wieku i starsze cierpiące z tego powodu nie mogą stwierdzić dokładnie co jest przyczyną wzrostu ciśnienia i takie podwyższone ciśnienie nazywamy samoistnym (pierwotnym, idiomatycznym).
Do czynników, które mogą przyczynić się do powstania choroby zalicza się:

• czynniki genetyczne
• zmiany aktywności układu renina - angiotensyna
• zmiany w układzie współczulnym (wzmożona aktywność)
• czynniki środowiskowe: zbyt duże ilości spożywania soli, mała aktywność fizyczna, otyłość, stres psychiczny

wyjaśniam pojęcie

UKŁAD RENINA - ANGIOTENSYNA- ALDOSTERON (RAA) jest to układ hormonalno- enzymatyczny , w skład którego wchodzą: renina (hormon/enzym wytwarzany przez aparat przy kłębuszkach nerkowych, jego działanie podnosi ciśnienie krwi), angiotensyna ( hormon białek osocza krwi, kontroluje stężenie jonów sodu i potasu w organizmie), aldosteron ( hormon sterydowy wytwarzany przez korę nadnerczy, ma istotny wpływ na mineralny skład moczu, wspomaga produkcję moczu w czasie reabsorbcji - wchłanianiu zwrotnym nerek, hamuje wydalanie do moczu chlorku sodu co powoduje wstrzymanie wody w organizmie).

UKŁAD WSPÓŁCZULNY - jedna z dwóch głównych części autonomicznego układu nerwowego, odpowiada za mobilizację organizmu utrzymuje homeostazę, zachowuje stałą, niewielką aktywność, reguluje także napięcie naczyń.

Nadciśnienie tętnicze pierwotne przebiega najczęściej bezobjawowo i jest niecharakterystyczne. Mogą występować bóle głowy, nudności, wymioty, nadmierna nerwowość, bezsenność.
Przyczynę udaje się określić u niewielkiej ilości pacjentów.

Syndrom „białego fartucha”

Jest to nierzadka sytuacja, o której mówimy, gdy pomiary ciśnienia tętniczego wykonywane przez personel medyczny wykazują jego podwyższone wartości, natomiast pomiary wykonywane przez pacjenta samodzielnie w domu są prawidłowe. Przyczyną takiego nadciśnienia jest oczywiście stres, a nie faktyczna choroba.

KLASYFIKACJA CIŚNIENIA TĘTNICZEGO

Następstwem nadciśnienia tętniczego krwi może być:

• uszkodzenie i miażdżyca naczyń krwionośnych
• udar krwotoczny lub niedokrwienny
• przerost mięśnia sercowego
• zawał mięśnia sercowego
• niewydolność krążenia
• niewydolność nerek

PROBLEMY PIELĘGNACYJNE

 Ból i zawroty głowy wynikające z wahań ciśnienia tętniczego krwi

cel opieki:

• unormowanie ciśnienia tętniczego
• przygotowanie do samoopieki
• zapobieganie urazom

Działania:
Należy pacjenta lub jego rodzinę nauczyć samodzielnego pomiaru ciśnienia tętniczego krwi (zwłaszcza przed podaniem leków lub w momentach pogorszenia samopoczucia) . Pacjent powinien nauczyć się również rozpoznawać symptomy świadczące o podwyższonym ciśnieniu i opiekun medyczny czy pielęgniarka powinni wyjaśnić dokładnie czego można się spodziewać. Osoba świadcząca opiekę musi także uświadomić chorego na temat konieczności systematycznego przyjmowania leków przeciw nadciśnieniowych według zaleceń lekarza oraz w przypadku braku efektów terapeutycznych skontaktować się z lekarzem prowadzącym.
Pacjentowi należy pomóc w zmianie stylu życia, zwłaszcza dotyczy to osób z nadwagą / otyłością  gdzie priorytetem jest zmniejszenie masy ciała , ograniczenie spożycia soli w codziennej diecie (poniżej 5 g na dobę) , zaprzestanie palenia tytoniu, ograniczenie nadmiernego picia alkoholu, zwiększenie spożycia owoców i warzyw, zmniejszenie przyjmowania tłuszczów nasyconych.
Poza tym zalecamy pacjentowi aktywność fizyczną w różnych formach co reguluje poziom ciśnienia (zwłaszcza ćwiczenia aerobowe) oraz ze względu na pojawiające się zawroty głowy zwracamy uwagę pacjenta na to, bo zmieniał pozycję ciała dużo wolniej niż dotychczas (nagłe wstawanie, obrócenie się wywołuje zawroty głowy).

Możliwość wystąpienia powikłań narządowych w przebiegu nadciśnienia tętniczego

cel opieki:

• zapobieganie stanom zagrożenia życia
• zmniejszenie ryzyka wystąpienia powikłań

działania
Przede wszystkim zachęcamy pacjenta do samodzielnych pomiarów ciśnienia za pomocą znanego i sprawdzonego urządzenia, musimy także zwrócić mu uwagę na to aby pomiar był wykonywany w odpoczynku w pozycji siedzącej. Musimy także stawiać pacjentowi cele do osiągnięcia. Pierwszym i chyba najważniejszym jest dążenie do tego aby chory osiągnął ciśnienie poniżej 140 / 90 mmHg, a jeśli jest chory na cukrzycę to poniżej 130 / 80 mmHg.
Pacjent musi także zapoznać się z systematycznym prowadzeniem książeczki pomiarów ciśnienia, która jest bardzo przydatna w czasie wizyty u lekarza i do stałego monitorowania osiągnięć w całej terapii.
Musimy także uczulić chorego aby regularnie przyjmował leki i bez wiedzy lekarza nie zmieniał dawek samodzielnie.
Oczywiście przy tym problemie promujemy zdrowy styl życia oraz uświadamiamy pacjenta o stałej kontroli lekarskiej i przeprowadzaniu systematycznych badań (EKG, badanie dna oka, oznaczanie stężenia kreatyniny, cholesterolu, potasu w surowicy, glukozy w osoczu i badanie ogólne moczu).
W razie wystąpienia niepokojących dolegliwości pacjent musi wiedzieć, że natychmiast powinien zgłosić się do lekarza (silne bóle głowy, zawroty, zaburzenia widzenia, silny ból wieńcowy, zaburzenia rytmu serca, silna duszność, zasłabnięcia, omdlenia, zaburzenia świadomości). Szybki kontakt z lekarzem powinien nastąpić także w sytuacji zaobserwowanych okresowych odchyleń i nieprawidłowości w parametrach pomiaru ciśnienia , gdy nasilą się dotychczasowe dolegliwości przewlekłe lub pojawią się nowe. Pacjent powinien także wiedzieć, że należy unikać sytuacji, które mają wpływ na wzrost ciśnienia (duży wysiłek fizyczny, silne emocje, alkohol, upały, nieprawidłowe przyjmowanie leków).


Nadmierne napięcie emocjonalne wynikające z nieumiejętności radzenia sobie w sytuacjach stresowych

cel opieki

• zmniejszenie niepokoju
• zapewnienie poczucia bezpieczeństwa

działania
Musimy zapewnić wsparcie i pomoc pacjentowi w sytuacjach trudnych dla niego, pomóc mu dostrzec możliwość obiektywnej oceny wydarzeń i wyciągania wniosków. W sytuacjach stresowych i w czasie napięcia emocjonalnego pokażmy metody relaksacyjne i ćwiczenia relaksujące. Warto zachęcić do aktywnego spędzania wolnego czasu. W razie potrzeby zachęćmy pacjenta do kontaktu z psychologiem lub do terapii farmakologicznej stosując leki uspokajające zlecone przez lekarza.

Leki obniżające ciśnienie krwi:

1. diuretyki, czyli leki moczopędne (np. indapamid, hydrochlorotiazyd);
2. beta-blokery – leki obniżające „napięcie” układu współczulnego (np. karwedilol, nebiwolol, bisoprolol, metoprolol);
3. inhibitory konwertazy angiotensyny (ACEI) oraz blokery receptora angiotensynowego (ARB) – leki te obniżają ciśnienie, ingerując w układ renina-angiotensyna-aldosteron – np. perindopril, ramipryl, losartan, walsartan;
4. blokery kanału wapniowego – zmniejszają „napięcie” naczyń (np. amlodypina).

Leki te można stosować zarówno pojedynczo (tzw. monoterapia), jak i w połączeniu. Lekarz zazwyczaj rozpoczyna terapię nadciśnienia od jednego leku. U chorych w młodszym wieku najbardziej wskazane są blokery kanału wapniowego, inhibitory konwertazy angiotensyny oraz inhibitory receptora angiotensynowego. U osób w starszym wieku oraz podeszłym, leczenie zazwyczaj rozpoczyna się od zastosowania leków moczopędnych.

Leki należy zażywać codziennie, a leczenie trwa do końca życia. Co istotne, nie jest możliwe wyleczenie z nadciśnienia tętniczego, chyba że ma ono podłoże wtórne i wyleczymy chorobę, która powoduje nadciśnienie.

wpis opracowany na podstawie książki dla studiów medycznych "Pielęgniarstwo internistyczne" A. Hajduk, D. Kaszuba