CZĘSTE CHOROBY UKŁADU POKARMOWEGO U SENIORÓW

CHOROBA WRZODOWA - najczęściej spotykana choroba

      Wrzód trawienny to ogniskowy ubytek błony śluzowej górnego odcinka przewodu pokarmowego sięgający co najmniej warstwy mięśniowej.
Może występować w żołądku i w dwunastnicy , a zwłaszcza w jej początkowej części zwanej opuszką.
Wrzody mogą wygoić się dzięki podjętemu leczeniu. Mogą goić się spontanicznie ale wtedy mają tendencję do nawrotów. Niestety mogą też utrzymywać się przewlekle.
      Choroba wrzodowa występuje najczęściej u osób powyżej 65 roku życia.

Powstanie wrzodu trawiennego jest wynikiem zaburzenia równowagi między czynnikami chroniącymi błonę śluzową, a czynnikami agresywnymi.
W starszym wieku mechanizmy obronne (czyli wytwarzanie prostaglandyn, przepływ krwi przez błonę śluzową żołądka , wytwarzanie śluzu, węglowodanów i odnowa nabłonka ) ulegają osłabieniu.
U osób starszych z wiekiem spowalnia się także proces opróżniania żołądka, a o tym często zapominamy jako osoby opiekujące się seniorami.

NAJCZĘŚCIEJ SPOTYKANE PRZYCZYNY CHOROBY WRZODOWEJ

1.  zakażenie bakterią Helicobacter pylori - prowadzące do przewlekłego zapalenia błony śluzowej żołądka. Kolonizacja Helicobacter w żołądku może być bezobjawowa, a jej liczebność zwiększa się wraz z wiekiem. Największe nasilenie może wystąpić między 50 a 75 rokiem życia. U osób po 80-tce nie wiąże się jednak występowania wrzodów powiązanych z tą bakterią.
2. działania niepożądane niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLZP) w tym także kwasu acetylosalicylowego- leki te mogą być przyczyną wrzodów nie tylko u osób zakażonych Helicobacter choć również zwiększają ryzyko u chorych z bakterią. Osoby starsze zażywają dużą ilość leków typu NLZP . Do wrzodów przyczyna się także fakt, że ci ludzie starsi we wcześniejszych latach przyjmowali sporą ilość kwasu acetylosalicylowego razem z lekami. I to właśnie u nich występuje duże ryzyko powikłań choroby wrzodowej, a zwłaszcza krwawienia. 

CZYNNIKI RYZYKA

• starszy wiek
• palenie tytoniu
• choroby układu krążenia
• choroby reumatyczne
• stres (uraz wielonarządowy, ciężkie oparzenia, ciężki zabieg chirurgiczny, przebywanie w szpitalu na oddziale intensywnej terapii- te stresowe przeżycia mogą być przyczyną stanu ostrego w chorobie wrzodowej)

A JAKIE SĄ OBJAWY....

• ból nadbrzusza zaraz po posiłku w przypadku wrzodów żołądka
• bóle nadbrzusza na czczo, 2 godziny po posiłku i w nocy w przypadku dwunastnicy
• choroba wrzodowa może przebiegac bezobjawowo
• pogorszenie stanu zdrowia
• nudności

U osób starszych obraz choroby jest często nietypowy. Objawy mogą być maskowane przez leki lub inne choroby współistniejące. Występują mdłości, ból nadbrzusza o lekkim nasileniu, złe samopoczucie. Często objawy pojawiają się dopiero przy występujących powikłaniach ( krwawieniach).

Leczenie choroby wrzodowej jest zachowawcze, połączone z wyeliminowaniem czynników tworzących przyczynę. 

U osób chorych z Helicobacter stosuje się eradykację, w której stosuje się kombinację trzech leków: jeden inhibitor pompy protonowej (np. omeprazol, pantoprazol) i dwóch chemioterapeutyków (amoksycylina, tetracyklina, metronidazol) Eradykacja pozwala na całkowite wyleczenie. 

Eradykacja- całkowite zwalczenie choroby i czynnika patogennego

Inhibitory pompy protonowej (IPP) są stosowane również u pacjentów nie zakażonych Helicobacter. Przy nich lekami drugiego wyboru są leki blokujące receptory histaminowe . Nie można ich stosować jednak w sposób ciągły gdyż rozwija się tolerancja .

Najczęstszymi powikłaniami choroby wrzodowej u osób starszych są:

• niedokrwistość
• pogorszenie stanu ogólnego
• nudności i wymioty doprowadzające do zaburzenia gospodarki elektrolitowej (odwodnienia)
• niedożywienie

OSTRE POWIKŁANIA CHOROBY WRZODOWEJ SĄ STANAMI ZAGROŻENIA ŻYCIA

i wymagają natychmiastowej hospitalizacji.

KRWAWIENIE występuje u 25 % chorych z wrzodami. Największe ryzyko dotyczy chorych z ostrym wrzodem stresowym, oraz osób w starszym wieku leczonych NLZP , często z bezobjawowym przebiegiem choroby wrzodowej.

PERFORACJA ŚCIANY ŻOŁĄDKA LUB DWUNASTNICY czyli przebicie wrzodu - objawia się zwykle nagłym bólem brzucha ( jak pchnięcie nożem) z rozwojem objawów zapalenia otrzewnej (ostry brzuch, wzmożone napięcie mięśniowe, żywa tkliwość powłok , dodatni objaw otrzewnowy Blumberga - naciskamy brzuch powoli i wtedy pacjent czuje lekki ból, jeśli zaś szybko ucisk puścimy to następuje wywołanie silnego, ostrego bólu) . U osób starszych nietypowym objawem może być szybkie i nagłe pogorszenie stanu zdrowia.

DRĄŻENIE ( PENETRACJA) WRZODU DO INNYCH NARZĄDÓW - może objawiać się bardzo silnymi bólami, które w przypadku drążenia do trzustki mogą promieniować do pleców. Drążenie wrzodu do trzustki może spowodować ostre zapalenie trzustki.

POWIKŁANIE PRZEWLEKŁE WRZODU ŻOŁĄDKA CZY DWUNASTNICY , jak zwężenie odźwiernika objawiające się wymiotami treścią pokarmową i postępującym wyniszczeniem (spadek masy ciała) wymaga leczenia operacyjnego. Rak żołądka rozwija się z wrzodów u 3 % chorych. 

Z poradnika babci mogę dodać od siebie, że na wrzody dobre jest siemie lniane, ziele krwawnika, liście pokrzywy ( to wszystko w naparze oczywiście) . Dobrze działają herbatki z kwiatów nagietka i nalewka z arniki. Oczywiście warto pamiętać o prawidłowej diecie, w której wyeliminowane są czynniki drażniące przewód pokarmowy.

KRWAWIENIA Z ODBYTU

Krwawienia nie należy bagatelizować.
Czasem się zdarza, że obserwujemy pojawienie się stolca z domieszką krwi. Obecność świeżej krwi lub skrzepów w tym przypadku świadczy o krwawieniu wewnętrznym w jelicie grubym i w odbytnicy. Jednak warto zwrócić uwagę na to jak wygląda krew i sam stolec.

• krew żywo-czerwona oddzielona od stolca może świadczyć o żylakach odbytu
• stolec pokryty krwią- w tym przypadku krew prawdopodobnie pochodzi z dolnej części jelita grubego
• stolec częściowo wymieszany z krwią i pokryty nią - oznacza, że  krwawienie pochodzi ze środkowego odcinka lub górnej części układu pokarmowego
• czarny stolec (smolisty)- krwawienie z górnego odcinka, najczęściej z żołądka. Krew jest czarna ponieważ hemoglobina miesza się z kwasem solnym żołądka (kwaśna hematyna), jest strawiona i w tej postaci jako czarna maź jest wydalana razem ze stolcem. 

Najczęściej krwawienie spowodowane jest przez hemoroidy ale jest jeszcze wiele innych przyczyn:

1. szczelina odbytu
2. polipy i rak jelita grubego
3. zmiany zapalne (zapalenie zwieraczy odbytu)
4. nadżerki (ropnie odbytnicze)
5. krwawienie z uchyłków
6. zmiany naczyniowe ( angiodysplazja)
7. i wspomniana wcześniej choroba hemoroidalna

Co to są hemoroidy?

Fizjologiczną strukturą odbytu są guzki krwawnicze, czyli jamiste naczynia żylne wypełnione krwią. Wywodzą się one z górnego splotu żył odbytniczych i z dolnego splotu. Splot ten znajduje się pomiędzy zwieraczem wewnętrznym i zewnętrznym odbytu w otoczeniu szpary odbytu. Ta anatomiczna struktura wspomaga aparat zwieracza i w ten sposób na przykład zapobiega niekontrolowanemu oddawaniu gazów. 

Kiedy hemoroidy nadmiernie wypełnią się krwią ( są przekrwione ) powiększają się. Guzki wewnętrzne są niewidoczne w początkowej fazie, później wysuwają się z odbytu, zaś guzki zewnętrzne wyodrębniają się wokół ujścia odbytu .

Powiększanie się guzków krwawniczych czyli choroba hemoroidalna świadczy o stałym lub przemijającym wzroście ciśnienia lub o zastoju w splotach żylnych . Może dojść do tego z powodu choroby ale także w codziennym życiu, tj. nawykowe zaparcie, biegunka, ciąża, siedzący tryb życia. Jeśli chodzi o stany chorobowe przyczyniające się do przekrwienia guzków to można wymienić tu marskość wątroby, guzy miednicy małej czy wrodzony brak zastawek żylnych w tyłach trzewnych. 

W przypadku wystąpienia zakrzepu w guzku krwawniczym zewnętrznym lub pęknięcia żyły, pojawia bolesna okrągła, sinawa grudka widoczna na skórze w pobliżu odbytu. Po ustąpieniu ostrego stanu ból ustępuje, guzek z zakrzepem zmniejsza się i powstaje fałd skórny

PAMIĘTAJMY !!!

osoby w starszym wieku dłużej trawią pokarmy. Zauważyliście pewnie, że  każdy senior je dużo mniejsze porcje niż wcześniej, unikają mięsa. I słusznie, bo mięso jest długo trawione, leży odłożone w żołądku więcej czasu u seniorów niż u młodszych ludzi. Organizm sam domaga się tego czego potrzebuje. Dlatego dbajmy o dietę naszej babci czy dziadka, niech będzie urozmaicona, pełna warzyw, a menu niech składa się również ze smaków jakie ci ludzie pamiętają z dawnych lat. Nie muszą jeść ciągle mięsa (co zauważam w relacjach z rodzinami pacjentów), wystarczy raz w tygodniu gotowane mięso, białko uzupełniajmy w inny sposób i w niedużych ilościach. Są przecież jeszcze produkty nabiałowe poza mięsem. Zadbajmy o to by w diecie był błonnik i wszystkie podstawowe mikroelementy.

Następny wpis będzie o biegunkach i zaparciach u osób starszych, co jest następstwem chorób ale również i nieprawidłowej diety, a znajdziecie go w tym miejscu (klik)

ZAPRASZAM TAKŻE NA WPIS O DOLEGLIWOŚCIACH BÓLOWYCH W JAMIE BRZUSZNEJ, KTÓRY ZNAJDZIECIE POD TYM LINKIEM (KLIK)



źródło: " Geriatria " J Szewieczek, A. Kurek